བོད་ཀྱི་པར་ཁང་གྲགས་ཅན་ངོ་སྤྲོད།

རྩོམ་པ་པོ།     ཡིག་བསྒྱུར།       དུས་ཚོད།   2021-12-01   རྩོམ་ཁུངས།    ཀྲུང་གོའི་བོད་ཀྱི་གསར་འགྱུར་དྲ་བ།

p35_s.jpg

སྡེ་དགེ་པར་ཁང་གི་ཟུར་ཞིག

p36_s.jpg

དཔར་ཤིང་།

p34_s.jpg

《བཀའ་འགྱུར》གྱི་དཔར་རྙིང་།

ཞོལ་པར་ཁང་།

    ལྷ་སའི་ཞོལ་པར་ཁང་གསར་པ་ནི་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་སྐུ་ཕྲེང་ལྔ་པའི་དུས་སུ་ཕོ་བྲང་པོ་ཏ་ལའི་ཞོལ་གྱི་ཤར་ངོས་སུ་བཞེངས་ཤིང་། མཚན་ལ་དགའ་ལྡན་ཕུན་ཚོགས་གླིང་ཞེས་གསོལ། ཏཱ་ལའི་བླ་མ་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གསུམ་པའི་སྐབས་སུ་པར་ཁང་འདིར་ཡང་བསྐྱར་ཞིག་གསོ་བྱས་པ་དང་ལྷན་དུ། བཀའ་བསྟན་ཆ་ཚང་གི་དཔར་བརྐོས་པ་དང་དབུས་གཙང་དང་མདོ་སྨད་ཀྱི་གསུང་རྩོམ་དང་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཆ་མང་པོ་ཡང་བརྐོས། དཔེ་ཆ་དེ་དག་ཉར་ཚགས་བྱ་ཆེད་ཕོ་བྲང་པོ་ཏ་ལའི་ཞོལ་གྱི་ནུབ་ངོས་སུ་ཁང་མིག་80ཅན་གྱི་པར་ཁང་ཞིག་ཀྱང་བཞེངས།

    བོད་ཡུལ་གྱི་དགོན་སྡེ་ཁག་ཏུ་པར་ཁང་བཙུགས་པ་ནས་བཟུང་སྟེ་དཔར་བརྐོའི་ལག་རྩལ་དང་ཤོག་བཟོའི་ལག་རྩལ་མུ་མཐུད་འཕེལ་རྒྱས་སོང་ཞིང་། བོད་ཡིག་དཔེ་ཆའི་རྣམ་པ་དང་པར་ངོས། སྤུས་ཚད་སོགས་ལ་ཚད་གཞི་གཅིག་གྱུར་ཅིག་ཆགས་ཡོད་དེ། དེས་བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་སྲུང་སྐྱོབ་དང་རྒྱུན་འཛིན། དར་སྤེལ་སོགས་ལ་ནུས་པ་གལ་ཆེན་ཐོན་ཡོད།

སྣར་ཐང་པར་ཁང་།

    སྣར་ཐང་དགོན་པ་ནི་གཞིས་ཀ་རྩེ་ནས་སྤྱི་ལེ་15ཙམ་གྱིས་ཆོད་པའི་སྣར་ཐང་གྲོང་ཚོ་རུ་ཆགས་ཤིང་། བཀའ་གདམས་པའི་མཁས་དབང་གཏུམ་སྟོན་བློ་གྲོས་གྲགས་པ་མཆོག་གིས་སྤྱི་ལོ་1153ལོར་ཕྱག་བཏབ། སྙན་པའི་གྲགས་པ་འབར་བའི་སྣར་ཐང་པར་ཁང་འདི་ཉིད་སྣར་ཐང་དགོན་དུ་ཡོད་ཅིང་། དེ་ནི་བོད་ཀྱི་པར་ཁང་སྔ་ཤོས་རེད། ཆིང་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་གོང་མ་ཁང་ཞི་ཡི་དུས་སུ་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་སྐུ་ཕྲེང་དྲུག་པ་ཚངས་དབྱངས་རྒྱ་མཚོ་སྐུ་ངོ་མས་བཀའ་བཀོད་གནང་སྟེ་སྣར་ཐང་པར་ཁང་ནས་བཀའ་འགྱུར་གྱི་དཔར་བཞེངས། ཕོ་ལྷ་བ་བསོད་ནམས་སྟོབས་རྒྱལ་གྱིས་སྲིད་སྐྱོང་བའི་དུས་ཏེ་སྤྱི་ལོ་1730ལོར་བཀའ་བསྟན་ཆ་ཚང་གི་དཔར་བཞེངས་པ་མ་ཟད། ཆོས་རྗེ་བུ་སྟོན་རིན་ཆེན་གྲུབ་ཀྱིས་བསྒྲིགས་པའི་བཀའ་བསྟན་ལག་བཤུས་གཞིར་བཟུང་ནས་བཀའ་བསྟན་གྱི་དཔར་བརྐོས་པ་དེར་སྣར་ཐང་དཔར་རྙིང་ཞེས་འབོད། དཔར་འདིའི་མ་དཔེ་དེང་སྐབས་བཀྲ་ཤིས་ལྷུན་པོ་དང་པོ་ཏ་ལ་རུ་ད་དུང་བཞུགས། སྣར་ཐང་གི་དཔར་དེའི་ནང་དོན་ཕུན་སུམ་ཚོཌ་པོ་ཡོད་པ་མ་ཟད་ནང་དུ་ད་དུང་ཚོན་བཏང་བའི་རི་མོ་ཡང་ཡོད།

སྡེ་དགེ་པར་ཁང་།

    སྡེ་དགེ་པར་ཁང་ནི་སྡེ་དགེ་རྒྱལ་རབས་བཅུ་གཉིས་པ་ཆོས་རྒྱལ་བསྟན་པ་ཚེ་རིང་གིས་སྤྱི་ལོ་1729ལོར་བཞེངས་ཤིང་། སྡེ་དགེ་དགོན་ཆེན་གྱི་ཁོངས་སུ་གཏོགས་པ་དང་བོད་ཀྱི་པར་ཁང་ཆེན་མོ་བཞི་ཡི་གྲས་སུ་གཏོགས།

    སྡེ་དགེ་རྒྱལ་པོ་རིམ་བྱོན་དང་མཁས་པའི་དབང་པོ་དུ་མས་ཐུགས་ཁུར་དང་རྒྱབ་སྐྱོར་གྱིས་པར་ཁང་དེ་རིམ་བཞིན་དར་རྒྱས་སོང་ཞིང་། རྒྱལ་པོ་རིམ་བྱོན་གྱིས་གཙོ་སྐྱོང་དང་། ཁ་གསབ། སྲུང་སྐྱོང་བཅས་བྱས་མཐར། ད་ལྟའི་གཞི་ཁྱོན་ཆེ་ཞིང་བཟོ་སྐྲུན་གྱི་ཁྱད་ཆོས་འབུར་དུ་ཐོན་པའི་རྣམ་པ་འདི་ཆགས་པ་རེད། པར་ཁང་གི་མཐོ་ཚད་ལ་སྨི་18ཡོད་པ་དང་། རྒྱ་ཁྱོན་ལ་སྨི་གྲུ་བཞི་3880ཡོད། པར་ཁང་ལ་ལོ་རྒྱུས་སུ་དཔར་ཤིང་ཁྲི་30ལྷག་ཡོད་ཅིང་། ཉེ་རབས་གཏོར་སྐྱོན་ཕོག་སྟེ་ད་ལྟ་དཔར་ཤིང་ཁྲི་21.7ལྷག་ཡོད་དེ། བོད་ཁམས་ཡོངས་ཀྱི་ཤིང་བརྐོས་དཔར་ཤིང་མང་ཤོས་རེད། པར་ཁང་དུ་ཤིང་དཔར་ཉར་ཚགས་ཁང་དང་ཤོག་བུ་ཉར་ཚགས་ཁང་། དཔེ་ཆ་སྐེམ་ས། དཔར་ཤིང་བཀྲུ་ས། ལྷ་ཁང་། འདུ་ཁང་སོགས་ཡོད། སྡེ་དགེའི་པར་ཁང་བཞེངས་ནས་ལོ་ངོ་260ལྷག་ཙམ་གྱི་རིང་དུ་སྡེ་དགེའི་དཔར་མའི་དཔེ་ཆ་དག་བོད་ཡོངས་སུ་ཁྱབ་པ་མ་ཟད། རྒྱ་ནག་དང་སོག་པོ་ཐ་ན་ཕྱི་རྒྱལ་དུ་ཡང་ཁྱབ། པར་ཁང་འདི་ཉིད་ལག་རྩལ་མཆོག་ཏུ་གྱུར་པ་དང་དཔར་ལེགས་པ། ནང་དོན་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་སོགས་ཁྱད་ཆོས་སྣ་ཚོགས་ཡོད་པས། རྒྱལ་ཁབ་ཕྱི་ནང་ཀུན་ཏུ་སྙན་གྲགས་ཤིན་ཏུ་ཆེ། 1996ལོར་རྒྱལ་སྲིད་སྤྱི་ཁྱབ་ཁང་གིས་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་རིག་དངོས་གཙོ་གནད་སྲུང་སྐྱོང་ལས་ཁུངས་སུ་གཏན་འཁེལ་བྱས།

ཅོ་ནེ་པར་ཁང་།

    ཅོ་ནེ་པར་ཁང་གནས་སའི་ཅོ་ནེ་དགོན་པ་ནི་མདོ་སྨད་ཀན་ལྷོ་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་ཅོ་ནེ་རྫོང་དུ་ཆགས་ཤིང་། ས་པཎ་ཀུན་དགའ་རྒྱལ་མཚན་གྱི་བཀའ་ལྟར་སྤྱི་ལོ་1295ལོར་ཕྱག་བཏབ་པ་དང་། སྤྱི་ལོ་1459ལོར་ཅོ་ནེ་དཔོན་རབས་གཉིས་པའི་གཅུང་པོ་རིན་ཆེན་ལྷུན་པོས་དགེ་ལུགས་སུ་བསྒྱུར་ཅིང་ཁྲིར་བཞུགས། དུས་རབས་16པར་ཅོ་ནེ་དགོན་ཆེན་དུ་པར་ཁང་བཙུགས་པ་ནས་བཟུང་། ནང་བསྟན་གྱི་བསྟན་བཅོས་བརྐོས་ཤིང་དཔར་ཏེ་སྐབས་དེའི་མདོ་སྨད་ཀྱི་དཔར་བརྐོ་དང་དཔེ་སྐྲུན་ལས་རིགས་ཀྱི་ལྟེ་བ་དང་རིག་གནས་དར་སྤེལ་གྱི་ལྟེ་བར་གྱུར།

    ཡོན་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་དུས་མཇུག་ཏུ་ཅོ་ནེ་དགོན་ཆེན་དུ་པར་ཁང་ཆུང་བ་ཞིག་བཙུགས་ཏེ་གཙོ་བོ་ནང་བསྟན་བསྟན་བཅོས་ཀྱི་ལེའུ་ཆ་ཤས་རེ་དཔར། དཔོན་རབས་བཅུ་གཅིག་པ་དམག་ཟོར་མགོན་པོའི་སྐབས་སུ་བཀའ་འགྱུར་པར་ཁང་བཙུགས་ཏེ་ཆེད་དུ་བཀའ་འགྱུར་གྱི་དཔར་བརྐོ་བའམ་བཤུ་འབྲི་བྱས། ཁྱོན་པོད་108དང་དཔར་ཤིང་ཁྲི་8ལྷག་ཡོད། དཔོན་རབས་བཅུ་གསུམ་པ་བསྟན་སྲུང་ཚེ་རིང་གི་སྐབས་ཏེ་སྤྱི་ལོ་1753ལོར་བསྟན་འགྱུར་པར་ཁང་བཙུགས་པར་པོད་317དང་དཔར་ཤིང་ཁྲི་12ཡོད། བསྟན་འགྱུར་ཆ་ཚང་ཞིག་དཔར་བར་བཟོ་པ་མི་གྲངས་70ཡིས་ཟླ་5ལྷག་ཙམ་ལ་ད་གཟོད་ཚར་ཐུབ།

    བཀའ་འགྱུར་པར་ཁང་དང་བསྟན་འགྱུར་པར་ཁང་གིས་བོད་རྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་བསྟན་བཅོས་བགྲང་གིས་མི་ལངས་པ་དཔར་དུ་བརྐོས་ཤིང་པར་དུ་བསྐྲུན། བཀའ་འགྱུར་པར་ཁང་ལ་སྤྱི་ལོ་1721ལོ་ནས་སྤྱི་ལོ་1928ལོའི་བར་ཁྱོན་ལོ་ངོ་207གྱི་ལོ་རྒྱུས་ཡོད་པ་དང་། བསྟན་འགྱུར་པར་ཁང་ལ་སྤྱི་ལོ་1753ལོ་ནས་སྤྱི་ལོ་1928ལོའི་བར་ཁྱོན་ལོ་ངོ་175ཡི་ལོ་རྒྱུས་ལྡན། དེའི་རིང་དུ་པར་ཁང་གཉིས་ནས་མཚན་ཉིད་རིག་པ་དང་། ལོ་རྒྱུས། མཛད་རྣམ། རྩོམ་རིག གསོ་རིག སྐར་རྩིས་སོགས་ཀྱི་ནང་དོན་འདུས་པའི་དཔེ་ཆ་ཁྲི་ལྷག་དཔེ་སྐྲུན་མཛད། དཔེ་ཆ་དེ་དག་དེང་སྐབས་དགོན་པ་དེ་རང་ཕུད་པའི་བོད་ཀྱི་དགོན་སྡེ་ཁག་དང་སློབ་ཆེན་གྱི་དཔེ་མཛོད་ཁང་ཁག་ཏུ་ཉར་ཚགས་བྱས་ཡོད།