ཆོས་ཀྱི་རྣམ་གྲངས།

སྒོ་གསུམ།  

三门

                              ལུས།  身  

                              ངག  语  

                              ཡིད།  意

                         ལུས་ཀྱི་ལས་ནི་རྣམ་པ་གསུམ། །

                         ངག་གི་རྣམ་པ་བཞི་དང་ནི། །

                         གང་ཡང་ཡིད་ཀྱི་རྣམ་གསུམ་པོ། །

                         མི་དགེ་བཅུ་བོ་སོ་སོར་བཤགས། །

༼ ལྟུང་བཤགས ༽ ལས།

མི་དགེ་བ་བཅུ།  

十不善业

༼  ལུས་ཀྱི་ལས་གསུམ།   ངག་གི་ལས་བཞི།  ཡིད་ཀྱི་ལས་གསུམ། ༽     

属于身者三，属于口者四，属于意者三。

ལུས་ཀྱི་ལས་གསུམ།   

属于身者三

                              སྲོག་གཅོད་པ།  杀生   

                              མ་བྱིན་པ་ལེན་པ།  偷盗

                              ལོག་གཡེམ།  邪淫

ངག་གི་ལས་བཞི།

属于口者四

                                རྫུན།  妄语          

                                ཕྲ་མ།  谗言       

                                ཚིག་རྩུབ།  恶语          

                                ངག་འཆལ།  绮语

ཡིད་ཀྱི་ལས་གསུམ། 

属于意者三

                              བརྣབ་སེམས།  贪   

                              གནོད་སེམས།  嗔       

                              ལོག་ལྟ།  邪见

དགེ་བ་བཅུ། 

十善

༼  ལུས་ཀྱི་ལས་གསུམ།    ངག་གི་ལས་བཞི།   ཡིད་ཀྱི་ལས་གསུམ།  ༽  

属于身者三，属于口者四，属于意者三。

ལུས་ཀྱི་ལས་གསུམ།   

属于身者三

                         སྲོག་མི་གཅོད་པ།  不杀生 

                         མ་བྱིན་པར་མི་ལེན་པ།  不偷盗

                         ལོག་གཡེམ་སྤོང་བ།  不邪淫

ངག་གི་ལས་བཞི། 

属于口者四

                        བདེན་པར་སྨྲ་བ།  不妄语           

                         ཕྲ་མ་མི་བྱེད་པ།  不谗言   

                         ཚིག་འཇམ་པོར་སྨྲ་བ།  不恶语       

                         ངག་མི་འཆལ་བ།  不绮语

ཡིད་ཀྱི་ལས་གསུམ། 

属于意者三

གཞན་གྱི་ནོར་ལ་ཆགས་སྲེད་མི་བྱེད་པ། 

对他人的财物不起贪心（不贪）     

གཞན་ལ་གནོད་སེམས་མི་སྐྱེད་པ།     

对他人不生起恶心（不嗔）  

འཇིག་རྟེན་པའི་ཡང་དག་པའི་ལྟ་བ།   

世间正确的观点（不邪见）

   

མི་དགེ་བཅུ་དང་མཚམས་མེད་ལྔ། །  

སེམས་ནི་ཉོན་མོངས་དབང་གྱུར་བས། །   

སྡིག་པ་ཐམས་ཅད་བཤགས་པར་བགྱི། །  

༼ ལྟུང་བཤགས ༽ ལས། 

此十善反之则为十恶业，犯之皆能堕三恶趣，得相应果报。杀生报命短、多病； 偷盗报穷家、共财不得自在；邪淫报得妻不贞良、得不随意眷属；妄语报被谤；谗言报眷属乖离；恶口报常闻恶声、言多诤讼；绮语报言无人爱、语不明了；贪报多欲无厌；嗔报恼害；邪见报心谄曲。

མཚམས་མེད་ལྔ།  

五无间业

ཕ་བསད་པ།  弑父      

མ་བསད་པ།  弑母     

དགྲ་བཅོམ་པ་བསད་པ།   杀阿罗汉  

དགེ་འདུན་གྱི་དབྱེན་བྱས་པ།   破僧和合

དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་སྐུ་ལ་ངན་སེམས་ཀྱིས་ཁྲག་ཕྱུང་བ། 

恶心出佛身血

三毒 

དུག་གསུམ།  

འདོད་ཆགས། 贪

ཞེ་སྡང་།  嗔    

གཏི་མུག 痴  

注： 通常依次以鸡 ༼  བྱ། ༽、蛇 ༼ སྦྲུལ། ༽、猪 ༼ ཕག ༽ 象征。加之慢 ༼ ང་རྒྱལ། ༽  妒༼ ཕྲག་དོག ༽  合而为五毒༼ དུག་ལྔ། ༽ 

五蕴 

ཕུང་བོ་ལྔ།  

蕴为聚会、积聚之意，指蕴积食物一切差别于一处，故名。

五蕴分别为： 色གཟུགས།  受ཚོར་བ།   想འདུ་ཤེས།   行འདུ་བྱེད།  识རྣམ་ཤེས།  若加之智 ༼ ཡེ་ཤེས། ༽ 则合为六蕴。

四圣谛 

འཕགས་པའི་བདེན་པ་བཞི།  

佛祖初转法论所说总括一切生死涅槃因果，应取舍之四圣谛。

苦谛  སྡུག་བསྔལ་བདེན་པ།

集谛  ཀུན་འབྱུང་བདེན་པ།

灭谛  འགོག་པའི་བདེན་པ།

道谛  ལམ་གྱི་བདེན་པ།

四法印 

ཕྱག་རྒྱ་བཞི།

诸行无常

འདུས་བྱས་ཐམས་ཅད་མི་རྟག་པ།

有漏皆苦

ཟག་བཅས་ཐམས་ཅད་སྡུག་བསྔལ་བ།

诸法无我

ཆོས་ཐམས་ཅད་བདག་མེད་པ།

涅槃寂静

མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་ཞི་བ།

八苦 

སྡུག་བསྔལ་བརྒྱད།

生苦  སྐྱེ་བའི་སྡུག་བསྔལ།

老苦  རྒ་བའི་སྡུག་བསྔལ།

病苦  ན་བའི་སྡུག་བསྔལ།

死苦  འཆི་བའི་སྡུག་བསྔལ།

爱别离苦  སྡུག་པ་དང་འབྲལ་བའི་སྡུག་བསྔལ།

怨憎会苦  མི་སྡུག་པ་དང་འཕྲད་པའི་སྡུག་བསྔལ།

求不得苦  འདོད་པ་བཙལ་ཀྱང་མི་རྙེད་པའི་སྡུག་བསྔལ།

五取蕴苦  ཉེར་བར་ལེན་པའི་ཕུང་བོ་ལྔའི་སྡུག་བསྔལ།

十善 

དགེ་བ་བཅུ།

不杀生  སྲོག་མི་གཅོད་པ།

不偷盗  མ་བྱིན་པ་མི་ལེན་པ།

不邪淫  ལོག་གཡེམ་སྤོང་བ།

不妄语  རྫུན་མི་སྨྲ་བ།

不两舌  ཕྲ་མ་མི་བྱེད་པ།

不恶口  ཚིག་རྩུབ་མི་སྨྲ་བ།

不绮语  ངག་མི་འཆལ་བ།

不贪  གཞན་ནོར་ལ་ཆགས་སྲེད་མི་བྱེད་པ།

不嗔   གནོད་སེམས་མི་སྐྱེད་པ།

不邪见  ལོག་ལྟ་མི་བྱེད་པ།