གཏིང་ཟབ་ཀྱིས་ཚོགས་ཆེན་བཅོ་བརྒྱད་པའི་དགོངས་དོན་དོན་འཁྱོལ་མཐར་ཕྱིན་་བྱས་ནས་བདེ་ཆེན་ལ་དཔལ་འབྱོར་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་མཆོང་སྐྱོད་འཕེལ་རྒྱས་གསར་པ་གཏོད་པར་འབད་བརྩོན་བྱེད་དགོས།

རྩོམ་པ་པོ།   མི་གསལ།  ཡིག་བསྒྱུར།       དུས་ཚོད།   2013-07-09   རྩོམ་ཁུངས།   

————ཀྲུང་གུང་བདེ་ཆེན་ཁུལ་ཨུའི་སྐབས་བདུན་པའི་ཨུ་ཡོན་ཚང་འཛོམས་ཚོགས་འདུ་ཐེངས་བཞི་པའི་ཐོག་གི་གསུང་བཤད།
ཀྲང་ཏེང་ལིའང་།

        ཐེངས་འདིའི་ཨུ་ཡོན་ཚང་འཛོམས་ཚོགས་འདུའི་ལས་འགན་གཙོ་བོ་ནི།ཏང་གི་ཚོགས་ཆེན་བཅོ་བརྒྱད་པའི་དགོངས་དོན་དང་སྐབས་བཅོ་བརྒྱད་པའི་ཚང་འཛོམས་ཚོགས་འདུ་ཐེངས་གཉིས་པའི་དགོངས་དོན།ཞིང་ཨུའི་སྐབས་དགུ་པའི་ཚང་འཛོམས་ཚོགས་འདུ་ཐེངས་བཞི་པའི་དགོངས་དོན་བཅས་ལ་སློབ་སྦྱོང་དོན་འཁྱོལ་གཏིང་ཟབ་བྱེད་པ་དང་།ན་ནིང་གི་ལས་ཀ་ཕྱོགས་བསྡོམས་བྱེད་པ།ད་ལོའི་ལས་འགན་བཀོད་སྒྲིག་བྱེད་པ།ཁུལ་ཡོངས་ཀྱི་རྒྱ་ཆེའི་ཏང་ཡོན་ལས་བྱེད་པ་དང་མི་རིགས་ཁག་གི་མི་དམངས་ལ་སྐུལ་སློང་བྱས་ནས་ཀྲུང་གོའི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་ཀྱི་རླབས་ཆེན་དར་ཆ་མཐོན་པོར་བསྒྲེང་བ་དང་།ཏིང་ཞའོ་ཕིང་གི་རིགས་པའི་གཞུང་ལུགས་དང་མཚོན་བྱེད་གསུམ་གྱི་གལ་ཆེའི་དགོངས་པ།ཚན་རིག་དང་མཐུན་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ལྟ་བ་བཅས་མཛུབ་སྟོན་དུ་བྱེད་རྒྱུ་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱས་ནས།རྒྱལ་ཡོངས་བོད་ཁུལ་གྱི་མཆོང་སྐྱོད་འཕེལ་རྒྱས་དང་ཡུན་རིང་བདེ་འཁོད་དཔེ་སྟོན་ཁུལ་འཛུགས་རྒྱུའི་དམིགས་ཡུལ་ལ་གཞིགས་པ་དང་།འཕེལ་རྒྱས་དང་དམངས་འཚོ།བརྟན་ལྷིང་བཅས་དོན་ཆེན་གསུམ་ལ་དམ་པོར་དམིགས་ནས།སྔར་ལས་ལྷག་པར་བསམ་བློ་བཅིངས་འགྲོལ་དང་གསར་སྤེལ་གསར་གཏོད་དང་ཡིད་ཆེས་བརྟན་པོ།དངོས་གཉེར་དངོས་སྒྲུབ་བཅས་བྱས་ནས་བདེ་ཆེན་གྱི་དཔལ་འབྱོར་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་མཆོང་སྐྱོད་འཕེལ་རྒྱས་གསར་པ་དངོས་སུ་གྲུབ་པར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བ་དང་ཁྱོན་ཡོངས་ནས་འབྱོར་འབྲིང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འཛུགས་སྐྲུན་འཕེལ་རིམ་མགྱོ གས་སུ་གཏོང་དགོས།
        གཤམ་ལ།ངས་ཁུལ་ཨུའི་རྒྱུན་ལས་ཨུ་ལྷན་གྱིས་མངག་བཅོལ་བྱས་པ་ལྟར།ཨུ་ཡོན་ཚང་འཛོམས་ཚོགས་འདུ་ལ་ལས་ཀའི་སྙན་ཞུ་འབུལ་རྒྱུ་ཡིན།གྲོས་ཞིབ་བྱེད་རོགས་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།
        གཅིག   མཁྲེགས་གཏོར་དཀའ་སེལ་དང་ཤུགས་སྐྱེད་སྟོབས་སྤེལ་བྱས་ནས།2012ལོའི་ལས་ཀ་ཁག་ལ་གྲུབ་འབྲས་ཕུལ་བྱུང་ཐོབ་པ།
        2012ལོའི་ཚུན་ལ།ཏང་ཀྲུང་དབྱང་གི་བྱམས་བརྩེའི་ཐུགས་ཁུར་དང་ཞིང་ཨུའི་སྟོབས་ལྡན་གྱི་འགོ་ཁྲིད་འོག    ཁུལ་ཨུས་ཁུལ་ཡོངས་ཀྱི་རྒྱ་ཆེའི་ཏང་ཡོན་ལས་བྱེད་མང་ཚོགས་ལ་མཐུན་སྒྲིལ་དང་སྣེ་ཁྲིད་བྱས་ཏེ།ཏང་གི་ཚོགས་ཆེན་བཅོ་བརྒྱད་པའི་དགོངས་དོན་སློབ་སྦྱོང་དྲིལ་བསྒྲགས་དང་དོན་འཁྱོལ་མཐར་ཕྱིན་བྱེད་རྒྱུ་ལས་འགན་གཙོ་བོར་འཛིན་ནས།ཏན་ཏིག་གིས་“བརྟན་པོའི་ཐོག་འཕེལ་རྒྱས་ཡོང་ཐབས་བྱེད་པ་དང་ཡག་པོའི་ཐོག་མགྱོ གས་ཐབས་བྱེད་པ།འགྱུར་བའི་ཐོག་གསར་ཐབས་བྱེད་པའི”སྤྱི་ཁྱབ་ཀྱི་བླང་བྱ་ལྟར།ནུས་ཡོད་ཀྱི་བྱ་ཐབས་སྤྱད་ནས་དཔལ་འབྱོར་སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་གསར་པར་ཁ་གཏད་གཅོག་པ་དང་གནད་དོན་གསར་པ་ཐག་གཅོད་བྱེད་པ།ཐབས་བརྒྱ་ཇུས་སྟོང་གིས་འཕེལ་རྒྱས་བརྟན་པོ་ཡོང་ཐབས་བྱེད་པ་དང་གཙོ་བོ་འབུར་དུ་ཐོན་ནས་དམངས་འཚོ་སྲུང་སྐྱོང་བྱེད་པ།སེམས་ཤུགས་གོང་བུར་འགྲིལ་ནས་འཆམ་མཐུན་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བ་བཅས་བྱས་ནས།ལས་ཀ་ཁག་ལ་མི་སེམས་སྐུལ་ལྕག་ཐེབས་པའི་གྲུབ་འབྲས་ཐོབ་པ་རེད།ཁུལ་ཡོངས་ཀྱི་སྤྱིའི་ཐོན་སྐྱེད་རིན་ཐང་སྒོར་དུང་ཕྱུར་བརྒྱའི་འགག་སྒོ་ཆེན་མོ་ལས་བརྒལ་ཏེ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་113.6ཟིན་པ་དེ།དུས་མཚུངས་ལས་16%འཕར་ཡོད།སྒོར་ཁྲི་500ཡན་གྱི་བརྟན་འཇགས་རྒྱུ་ནོར་གྱི་མ་འཇོག་སྒོར་དུར་ཕྱུར་155.3ཡོངས་སུ་གྲུབ་ཡོད་དེ།དུས་མཚུངས་ལས་25.2%འཕར་ཡོད།སྤྱི་པའི་ནོར་སྲིད་ཀྱི་སྔོན་རྩིས་ཡོང་འབབ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་10.8ཡོངས་སུ་སྒྲུབ་ཡོད་དེ།དུས་མཚུངས་ལས་25%འཕར་ཡོད།སྤྱི་ཚོགས་འཛད་རྫས་སིལ་འཚོང་སྤྱིའི་འབོར་གྲངས་སྒོར་དུང་ཕྱུར་30དངོས་སུ་གྲུབ་པ་དེ།དུས་མཚུངས་ལས་18.5%འཕར་བ།གྲོང་རྡལ་སྡོད་དམངས་ཀྱི་བཀོད་སྒྲིག་བྱེད་ཆོག་པའི་ཡོང་འབབ་སྒོར་ཁྲི་2ལས་བརྒལ་བས་སྒོར་21535ཟིན་པ་དེ།དུས་མཚུངས་ལས་10.4%འཕར་བ།ཞིང་པའི་ཡོང་འབབ་ཁེར་གཙང་སྒོར་4769ཟིན་པ་དེ།དུས་མཚུངས་ལས་16.2%འཕར་ཡོད་པ་རེད།
        དཔལ་འབྱོར་བརྟན་པོའི་ཐོག་མགྱོ གས་ཙམ་འཕེལ་རྒྱས་ཡོང་བའི་གནས་ཚུལ་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱས་པ།རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་བོད་ཁུལ་ཀྱི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་པའི་མ་འཇོག་གི་ཁྱབ་ཁོངས་གཙོ་བོ་དང་གཞི་རྩའི་ཁ་ཕྱོགས་དེ་དམ་འཛིན་བརྟན་པོ་བྱས་ནས།རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་ཆས་དང་རྨང་གཞིའི་ཐོན་ལས།གལ་ཆེའི་དམངས་འཚོའི་ལས་གྲྭའི་མ་འཇོག་ཤུགས་ཚད་ཆེ་རུ་བཏང་སྟེ་མ་འཇོག་གི་སྤྱིའི་འབོར་གྲངས་མགྱོ གས་ཙམ་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་ཡོད།ས་དམ་དང་སེམས་ཀྱི་ཉི་ཟླ་བར་གྱི་ལྕགས་ལམ་དང་།ས་དམ་དང་སེམས་ཀྱི་ཉི་ཟླ་བར་གྱི་མྱུར་བགྲོད་གཞུང་ལམ།འཇོལ་གནམ་གྲུ་ཐང་གི་དུས་ཡུན་སྔོན་མའི་ལས་ཀའི་འཕེལ་རྒྱས་བདེ་བླག་ཡིན་པ།སེམས་ཀྱི་ཉི་ཟླ་དང་འཇོལ་བར་དང་།འཇོལ་དང་འབའ་ལུང་(མཐའ་ཆུ)བར་གྱི་རིམ་པ་གཉིས་པའི་གཞུང་ལམ་གྱི་ལས་གྲྭ་དེ་མཇུག་སྒྲིལ་ཉེ་བ།ཡང་ཐང་ཆུ་བེད་ལྟེ་བ་དང་རྒྱལ་ཐང་གི་ཆན་ཧྥུ་500ལྡན་པའི་འགྱུར་གློག་འདྲེན་པའི་ལས་གྲྭ་དེ་མགྱོ གས་སུ་སྤེལ་བཞིན་ཡོད།གཏེར་ཁ་དང་གློག་ཟུང་འབྲེལ་བྱེད་རྒྱུ་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱས་ནས་ལི་ཡོན་དང་ལི་ཏི།ཐུའུ་པ།ཝུའུ་ནུང་ལུང་།པོ་ཤོད་སོགས་ཀྱི་གློག་འདོན་ས་ཚིགས་ཀྱི་འཛུགས་སྐྲུན་ཡང་གོ་རིམ་ལྡན་པའི་ངང་སྒྲུབ་བཞིན་ཡོད།“ཐོན་ལས་དང་པོར་ཁྱད་ཆོས་དམ་འཛིན་བྱེད་པ་དང་།ཐོན་ལས་གཉིས་པར་ཆུ་ཚད་དམ་འཛིན་བྱེད་པ།ཐོན་ལས་གསུམ་པར་འཕེལ་རྒྱས་ཆེན་མོ་བྱུང་བའི”སྤྱིའི་བླང་བྱ་ལྟར།ཐོན་ལས་གྲུབ་ཆའི་ལེགས་སྒྲིག་གོམ་སྟབས་མགྱོ གས་སུ་བཏང་སྟེ་སྟར་ཀ་དང་རྒུན་འབྲུམ།ནས།སྨན་རྫས།དུ་བའི་ལོ་མ་སོགས་ཀྱི་ཁྱད་ལྡན་ཐོན་ལས་ཀྱི་རྟེན་གཞི་འཛུགས་ཡོད།ཏན་ཏིག་ངང་དམངས་ཕན་སྲིད་ཇུས་དོན་འཁྱོལ་མཐར་ཕྱིན་བྱས་པ་དང་ལས་ཀའི་བསམ་ཕྱོགས་གསར་གཏོད་བྱས་པ།ལས་ཆོད་ལྡན་པའི་ངང་རིགས་སྣ་ཁག་གི་ཐོན་ཁུངས་གཅིག་བསྡུས་བྱས་པ།“མདའ་རིའི་ཉམས་མྱོང་”གསར་སྐྲུན་བཅས་བྱས་པ་རེད།རྣམ་གྲངས་ཀྱི་ཚོང་འགུག་དང་ཐོན་ལས་ཀྱི་ཚོང་འགུག  འདུས་ཁུལ་གྱི་ཚོང་འགུག་གོམ་སྟབས་མགྱོ གས་སུ་བཏང་བ།འདུས་ཁུལ་དཔལ་འབྱོར་དང་དམངས་གཉེར་དཔལ་འབྱོར།རྫོང་ཁོངས་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་མགྱོ གས་པོར་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་བ།གྲོང་ཁྱེར་གྱི་ཕན་ནུས་སྒྲིག་ཆས་དེ་ཉིན་བཞིན་འཐུས་སྒོ་ཇེ་ཚང་དུ་གྱུར་བ།ཞིང་པ་གྲོང་ཁྱེར་དུ་ཞུགས་ཚད་མི་གྲངས་ཁྲི་1.1ལྷག་དངོས་སུ་གྲུབ་པ།རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་འཛད་སྤྱོད་སྐོར་གྱི་རིགས་སྣ་ཁག་གི་སྐུལ་གཏོང་སྲིད་ཇུས་ཁྱོན་ཡོངས་ནས་ལག་བསྟར་བྱས་པ་དང་།ཡུལ་སྐོར་ཐོན་ལས་ཀྱིས་སྣེ་ཁྲིད་བྱེད་པའི་ཞབས་འདེགས་ལས་རིགས་གོམ་བརྟན་ངང་འཕེལ་རྒྱས་བཏང་བས།ལོ་ཡོངས་ལ་ཡུལ་སྐོར་འགྲུལ་པ་མི་ཐེངས་ཁྲི་1000ལ་སྣེ་ལེན་བྱས་ཏེ་མི་ཐེངས་ཁྲི་1016.7ཙམ་ཟིན་པ་དེ།དུས་མཚུངས་ལས་22.2%འཕར་ཞིང་།ཡུལ་སྐོར་གྱི་ཡོང་འབབ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་15.8ཟིན་པ་དེ།དུས་མཚུངས་ལས་33.2%འཕར་བ།སྐྱེ་ཁམས་དཔལ་ཡོན་གྱི་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་ཚད་མཐོའི་མཐོང་ཆེན་བྱས་ཤིང་ནགས་ཚལ་གྱི་ཁེབས་ཚད་ནི་76%རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱས་པ་རེད།
        སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་གནས་བབ་ཆེན་མོ་མུ་མཐུད་དུ་བརྟན་ལྷིང་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱས་པ།བརྟན་སྲུང་ལས་ཀའི་འགན་འཁྲིའི་ལམ་ལུགས་ཁྱོན་ཡོངས་ནས་དོན་འཁྱོལ་བྱས་ཏེ།བོད་ཁུལ་གྱི་བརྟན་སྲུང་ལས་ཀའི་རང་དབང་གི་ནུས་པ་དམ་འཛིན་བརྟན་པོ་བྱས་པ།མི་དམངས་འཐུས་མི་ཚོགས་ཆེན་དང་སྲིད་གྲོས།མི་དམངས་ཚོགས་པ་དང་འཐབ་ཕྱོགས་གཅིག་གྱུར་ལས་རིགས་བཅས་ཀྱི་འཆམ་མཐུན་བོད་ཁུལ་འཛུགས་སྐྲུན་ཐད་ཀྱི་བྱེད་ནུས་འདོན་སྤེལ་གང་ལེགས་བྱས་ནས་སྟོབས་ཆེའི་བསྡོམས་ཤུགས་སུ་གྲུབ་པ།དགོན་སྡེའི་ཡུན་རིང་ཕན་པའི་ནང་རྐྱེན་གྱིས་རྒྱལ་མཚམས་ནས་ཐོན་པ་དང་སྲུང་མར་མཆོད་མིན་སྐོར་གྱི་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་པ་དང་།ཞི་བདེ་དང་འཆམ་མཐུན་སྔོན་ཐོན་དགོན་སྡེའི་འཛུགས་སྐྱོང་དང་།རྒྱལ་གཅེས་ཁྲིམས་སྲུང་གི་མིག་དཔེའི་གྲྭ་བཙུན་གྱི་དཔྱད་བསྡུར་འདེམས་བསྐོའི་བྱ་ཐབས་དང་བརྟན་འབེབས་བཏོན་པ་དང་།སུམ་རྩེན་གླིང་སོགས་དགོན་སྡེའི་དོ་དམ་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང་གི་སྐབས་བརྗེ་དང་།མཁན་པོའི་འདེམས་བསྐོའི་ལས་ཀ་གྲུབ་ཚར་བ་རེད།“འཆམ་མཐུན་དགོན་སྡེ་དང་ཆོས་ཁང་”གི་འཛུགས་སྐྱོང་བྱེད་སྒོ་སྤེལ་ཏེ།ཆོས་ལུགས་བྱེད་སྒོ་སྤེལ་རའི“ལྔ་གཏོང་”གི་ཉམས་གསོ་འཛུགས་སྐྲུན་སོགས་ཀྱི་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་རོགས་བྱས་པ།བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་དགོན་སྡེའི་ས་མཚམས་ཀྱི་་གཙང་བཤེར་དང་དབྱེ་མཚམས་གཅོད་པའི་ལས་ཀ་ཡོངས་སྒྲུབ་བྱས་པ།མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་ཡར་ཐོན་གྱི་བྱ་གཞག་ལ་སྐུལ་འདེད་ཤུགས་ཆེན་བཏང་བ་དང་།མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་གྱི་དཔེ་སྟོན་གྲོང་སྡེའི་གསར་སྐྲུན་བྱེད་སྒོ་སྤེལ་བ།སྤྱི་ཚོགས་དོ་དམ་གྱི་གསར་གཏོད་ལ་སྐུལ་འདེད་བཏང་བ་དང་གཞི་རིམ་གྱི་བརྟན་སྲུང་ལྟེ་གནས་ལས་སྟེགས་ཀྱི་དྲ་མིག་ཅན་གྱི་དོ་དམ་ལས་ཀ་མགྱོ གས་སུ་བཏང་བ།ཤང་དང་གྲོང་རྡལ་གྱི་སྤྱི་ཚོགས་དོ་དམ་གྱི་བརྟན་སྲུང་ལྟེ་གནས་འཛུགས་སྐྲུན་གྱི་ཚོད་ལྟའི་ལས་གྲྭ་སྤེལ་འགོ་ཚུགས་པ།སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འགལ་བ་དང་རྩོད་གཞིའི་གྲ་བཤེར་འདུམ་གཅོད་དང་ཡིག་སྐུར་ངོ་གཏུག་གི་གྱོ ད་རྙིང་གཙང་བཤེར་བྱས་པ་དང་།སྤྱི་ཚོགས་བདེ་འཇགས་ཀྱི་ཕྱོགས་བསྡུས་དོ་དམ་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་བ།འདྲ་མིན་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་ཁྲིམས་འགལ་བྱས་ཉེས་གསོག་པའི་བྱ་འགུལ་ལ་རྡུང་རྡེབ་དྲག་པོ་བཏང་བ།མཁོ་བསྟུན་དོ་དམ་གྱི་ནང་རྐྱེན་འཐུས་ཚང་དུ་བཏང་བ་དང་བཟའ་ཆས་དང་སྨན་རྫས།བདེ་འཇགས་ཐོན་སྐྱེད་ཀྱི་ལྟ་སྐུལ་དོ་དམ་ཤུགས་ཚད་ཆེ་རུ་བཏང་སྟེ།ཏན་ཏིག་གིས་མི་རིགས་ཁག་གི་མང་ཚོགས་ཀྱི་ཁེ་ཕན་སྲུང་སྐྱོང་བྱས་པ།རྒྱལ་སྲུང་དང་དམག་དཔུང་།ཡུལ་དམག་གི་གྲ་སྒྲིག་དམག་ཞབས་དང་བརྟན་སྲུང་སྟོབས་ཤུགས་ཀྱི་འཛུགས་སྐྱོང་ལ་སྔར་ལས་ལྷག་པར་ཤུགས་སྣོན་བརྒྱབ་ཡོད།
        མི་རིགས་མང་ཚོགས་ཀྱི་འཚོ་བ་དམིགས་བསལ་གྱིས་ལེགས་སུ་བཏང་བ།ཐོག་མཐའ་བར་གསུམ་དུ་མི་གཞི་རྩར་འཛིན་རྒྱུ་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱས་པ་དང་རྨང་གཞིའི་སྤྱི་པའི་ཞབས་འདེགས་ཆ་སྙོམས་ཅན་དུ་འགྱུར་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་ཤུགས་ཆེན་བཏང་བ།ཏན་ཏིག་གིས་དམངས་འཚོ་འགན་སྲུང་དང་ལེགས་སུ་བཏང་བ།དབུལ་ཕོངས་ས་ཁུལ་གྱི་རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་ཆས་འཛུགས་སྐྲུན་དང་གནས་བབ་བཟང་པོའི་ཐོན་ལས་དང་།མི་འབོར་གྱི་བྱང་ཚད་མཐོ་རུ་འདེགས་པར་སྐུལ་འདེད་བཏང་བ།ཡུལ་མིའི་གནས་སྤོ་ལག་བསྟར་བྱས་པ་དང་དབུལ་ཕོངས་མི་འབོར་ཉུང་དུ་བཏང་བ།གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་གསེབ་སྡོད་དམངས་ཀྱི་ཡོང་འབབ་དེ་དཔལ་འབྱོར་གྱི་འཕེལ་རྒྱས་དང་ཆབས་ཅིག་ཏུ་མཐོ་རུ་འཕར་རྒྱུ་མངོན་དུ་འགྱུར་བ།དེ་བས་དགེ་མཚན་ལྡན་པའི་ལས་ཞུགས་སྲིད་ཇུས་ལག་བསྟར་བྱས་ཏེ།ལས་ཞུགས་ཀྱི་གནས་བབ་སྤྱི་ཁོག་ནས་བརྟན་པོ་ཡིན་པ།མི་དམངས་ཀྱི་ཡིད་ཚིམ་པའི་སློབ་གསོ་ཡག་པོ་གཉེར་ནས།གཞི་རྩའི་ཐོག་གཅིག་བསྡུས་སློབ་གཉེར་གྱི་དམིགས་ཡུལ་གྲུབ་པས།ནུས་ཡོད་ཀྱིས་སློབ་གསོའི་ཆ་སྙོམས་འཕེལ་རྒྱས་ལ་སྐུལ་འདེད་བཏང་བ་རེད།སྤྱི་པའི་རིག་གནས་ཐོན་རྫས་དང་ཞབས་འདེགས་མཁོ་སྤྲོད་ནུས་ཤུགས་མཐོ་རུ་བཏང་ཞིང་རིག་རྩལ་གྱི་གསར་རྩོམ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པོར་གྱུར་པ།རིག་རྩལ་གྱི་སྒྲིག་གཞིའི་བསྒྱུར་བཅོས་ལ་ངོ་བོའི་རང་བཞིན་གྱི་འཕེལ་རྒྱས་ཐོབ་པ།མང་ཚོགས་ཀྱི་རིག་གནས་འཚོ་བ་མུ་མཐུད་དུ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པོར་གྱུར་པ།“གསར་གཏོད་རྣམ་པའི་ཡུན་ནན་བྱ་འགུལ་གྱི་འཆར་འགོད”ལག་བསྟར་གཏིང་ཟབ་བྱས་ཏེ།ཚན་རིག་ཤེས་བྱ་སྔར་ལས་ལྷག་པར་ཁྱབ་དགལ་བྱས་པ།འཕྲོད་བསྟེན་གྱི་སྒྲིག་གཞི་ལེགས་སུ་བཏང་སྟེ་མང་ཚོགས་ཀྱི་“ནད་བཅོས་དཀའ་བ་དང་ནད་བཅོས་དཀོན་པ”དེ“ནད་བཅོས་ཐུབ་པ་དང་ནད་བཅོས་སླ་བར”འགྱུར་ལྡོག་བྱུང་བ།གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་འགན་སྲུང་སྒྲིག་གཞི་ལེགས་སུ་བཏང་སྟེ།གཞི་རྩའི་ཐོག་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་གསེབ་སྡོད་དམངས་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་རྒན་གསོའི་འགན་སྲུང་དང་སྨན་བཅོས་འགན་སྲུང་།ལས་རྨས་འགན་སྲུང་བཅས་རྣམ་གྲངས་གསུམ་གྱི་ལམ་ལུགས་ཁྱོན་ཡོངས་སུ་ཁེབས་ཡོད།གྲོང་ཁྱེར་འགན་སྲུང་རང་བཞིན་གྱི་སྡོད་ཁང་དང་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་ཉེན་ཡོད་སྡོད་ཁང་གི་བསྒྱུར་བཀོད་དང་ས་འགུལ་གྱི་བདེ་སྡོད་ལས་གྲྭ་དང་།འབྲོག་པའི་བརྟན་སྡོད་ལས་གྲྭ་བཅས་ཀྱི་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་སྐུལ་འདེད་ཤུགས་ཆེན་བཏང་བ་དང་།དབུལ་ཕོངས་མི་འབོར་གྱི་འཐུང་ཆུའི་བདེ་འཇགས་དང་།གློག་མེད་མི་འབོར་གྱི་གློག་ཤར་གཏོང་གི་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་བྱས་པ་རེད།རྒྱང་བསྒྲགས་བརྙན་འཕྲིན་དང་མི་རིགས་ལུས་རྩལ་སོགས་བྱ་གཞག་ལ་མུ་མཐུད་དུ་འཕེལ་རྒྱས་ཕྱིན་ཡོད།
        ཏང་གི་འཛུགས་སྐྱོང་ལ་མུ་མཐུད་དུ་ཤུགས་སྣོན་བརྒྱབ་པ།ཏང་གི་སྔོན་ཐོན་རང་བཞིན་དང་དྭངས་གཙང་རང་བཞིན་གཟེངས་སུ་ཐོན་པར་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱས་ཏེ།ཏང་གི་དགོངས་པ་དང་རྩ་འཛུགས་དང་།སྤྱོད་ཚུལ།ལམ་ལུགས་དང་རུལ་རྒོལ་གཙང་སྤེལ་འཛུགས་སྐྱོང་དེ་ཁྱོན་ཡོངས་ནས་སྐུལ་སྤེལ་བཏང་བ།སློབ་སྦྱོང་རྣམ་པའི་ཏང་རྩ་འཛུགས་ཀྱི་འཛུགས་སྐྱོང་བྱེད་སྒོ་གཏིང་ཟབ་ཏུ་སྤེལ་ནས།    ཐེངས་འདིའི་ཨུ་ཡོན་ཚང་འཛོམས་ཚོགས་འདུའི་ལས་འགན་གཙོ་བོ་ནི།ཏང་གི་ཚོགས་ཆེན་བཅོ་བརྒྱད་པའི་དགོངས་དོན་དང་སྐབས་བཅོ་བརྒྱད་པའི་ཚང་འཛོམས་ཚོགས་འདུ་ཐེངས་གཉིས་པའི་དགོངས་དོན།ཞིང་ཨུའི་སྐབས་དགུ་པའི་ཚང་འཛོམས་ཚོགས་འདུ་ཐེངས་བཞི་པའི་དགོངས་དོན་བཅས་ལ་སློབ་སྦྱོང་དོན་འཁྱོལ་གཏིང་ཟབ་བྱེད་པ་དང་།ན་ནིང་གི་ལས་ཀ་ཕྱོགས་བསྡོམས་བྱེད་པ།ད་ལོའི་ལས་འགན་བཀོད་སྒྲིག་བྱེད་པ།ཁུལ་ཡོངས་ཀྱི་རྒྱ་ཆེའི་ཏང་ཡོན་ལས་བྱེད་པ་དང་མི་རིགས་ཁག་གི་མི་དམངས་ལ་སྐུལ་སློང་བྱས་ནས་ཀྲུང་གོའི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་ཀྱི་རླབས་ཆེན་དར་ཆ་མཐོན་པོར་བསྒྲེང་བ་དང་།ཏིང་ཞའོ་ཕིང་གི་རིགས་པའི་གཞུང་ལུགས་དང་མཚོན་བྱེད་གསུམ་གྱི་གལ་ཆེའི་དགོངས་པ།ཚན་རིག་དང་མཐུན་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ལྟ་བ་བཅས་མཛུབ་སྟོན་དུ་བྱེད་རྒྱུ་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱས་ནས།རྒྱལ་ཡོངས་བོད་ཁུལ་གྱི་མཆོང་སྐྱོད་འཕེལ་རྒྱས་དང་ཡུན་རིང་བདེ་འཁོད་དཔེ་སྟོན་ཁུལ་འཛུགས་རྒྱུའི་དམིགས་ཡུལ་ལ་གཞིགས་པ་དང་།འཕེལ་རྒྱས་དང་དམངས་འཚོ།བརྟན་ལྷིང་བཅས་དོན་ཆེན་གསུམ་ལ་དམ་པོར་དམིགས་ནས།སྔར་ལས་ལྷག་པར་བསམ་བློ་བཅིངས་འགྲོལ་དང་གསར་སྤེལ་གསར་གཏོད་དང་ཡིད་ཆེས་བརྟན་པོ།དངོས་གཉེར་དངོས་སྒྲུབ་བཅས་བྱས་ནས་བདེ་ཆེན་གྱི་དཔལ་འབྱོར་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་མཆོང་སྐྱོད་འཕེལ་རྒྱས་གསར་པ་དངོས་སུ་གྲུབ་པར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བ་དང་ཁྱོན་ཡོངས་ནས་འབྱོར་འབྲིང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འཛུགས་སྐྲུན་འཕེལ་རིམ་མགྱོ གས་སུ་གཏོང་དགོས།
        གཤམ་ལ།ངས་ཁུལ་ཨུའི་རྒྱུན་ལས་ཨུ་ལྷན་གྱིས་མངག་བཅོལ་བྱས་པ་ལྟར།ཨུ་ཡོན་ཚང་འཛོམས་ཚོགས་འདུ་ལ་ལས་ཀའི་སྙན་ཞུ་འབུལ་རྒྱུ་ཡིན།གྲོས་ཞིབ་བྱེད་རོགས་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།
        གཅིག   མཁྲེགས་གཏོར་དཀའ་སེལ་དང་ཤུགས་སྐྱེད་སྟོབས་སྤེལ་བྱས་ནས།2012ལོའི་ལས་ཀ་ཁག་ལ་གྲུབ་འབྲས་ཕུལ་བྱུང་ཐོབ་པ།
        2012ལོའི་ཚུན་ལ།ཏང་ཀྲུང་དབྱང་གི་བྱམས་བརྩེའི་ཐུགས་ཁུར་དང་ཞིང་ཨུའི་སྟོབས་ལྡན་གྱི་འགོ་ཁྲིད་འོག    ཁུལ་ཨུས་ཁུལ་ཡོངས་ཀྱི་རྒྱ་ཆེའི་ཏང་ཡོན་ལས་བྱེད་མང་ཚོགས་ལ་མཐུན་སྒྲིལ་དང་སྣེ་ཁྲིད་བྱས་ཏེ།ཏང་གི་ཚོགས་ཆེན་བཅོ་བརྒྱད་པའི་དགོངས་དོན་སློབ་སྦྱོང་དྲིལ་བསྒྲགས་དང་དོན་འཁྱོལ་མཐར་ཕྱིན་བྱེད་རྒྱུ་ལས་འགན་གཙོ་བོར་འཛིན་ནས།ཏན་ཏིག་གིས་“བརྟན་པོའི་ཐོག་འཕེལ་རྒྱས་ཡོང་ཐབས་བྱེད་པ་དང་ཡག་པོའི་ཐོག་མགྱོ གས་ཐབས་བྱེད་པ།འགྱུར་བའི་ཐོག་གསར་ཐབས་བྱེད་པའི”སྤྱི་ཁྱབ་ཀྱི་བླང་བྱ་ལྟར།ནུས་ཡོད་ཀྱི་བྱ་ཐབས་སྤྱད་ནས་དཔལ་འབྱོར་སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་གསར་པར་ཁ་གཏད་གཅོག་པ་དང་གནད་དོན་གསར་པ་ཐག་གཅོད་བྱེད་པ།ཐབས་བརྒྱ་ཇུས་སྟོང་གིས་འཕེལ་རྒྱས་བརྟན་པོ་ཡོང་ཐབས་བྱེད་པ་དང་གཙོ་བོ་འབུར་དུ་ཐོན་ནས་དམངས་འཚོ་སྲུང་སྐྱོང་བྱེད་པ།སེམས་ཤུགས་གོང་བུར་འགྲིལ་ནས་འཆམ་མཐུན་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བ་བཅས་བྱས་ནས།ལས་ཀ་ཁག་ལ་མི་སེམས་སྐུལ་ལྕག་ཐེབས་པའི་གྲུབ་འབྲས་ཐོབ་པ་རེད།ཁུལ་ཡོངས་ཀྱི་སྤྱིའི་ཐོན་སྐྱེད་རིན་ཐང་སྒོར་དུང་ཕྱུར་བརྒྱའི་འགག་སྒོ་ཆེན་མོ་ལས་བརྒལ་ཏེ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་113.6ཟིན་པ་དེ།དུས་མཚུངས་ལས་16%འཕར་ཡོད།སྒོར་ཁྲི་500ཡན་གྱི་བརྟན་འཇགས་རྒྱུ་ནོར་གྱི་མ་འཇོག་སྒོར་དུར་ཕྱུར་155.3ཡོངས་སུ་གྲུབ་ཡོད་དེ།དུས་མཚུངས་ལས་25.2%འཕར་ཡོད།སྤྱི་པའི་ནོར་སྲིད་ཀྱི་སྔོན་རྩིས་ཡོང་འབབ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་10.8ཡོངས་སུ་སྒྲུབ་ཡོད་དེ།དུས་མཚུངས་ལས་25%འཕར་ཡོད།སྤྱི་ཚོགས་འཛད་རྫས་སིལ་འཚོང་སྤྱིའི་འབོར་གྲངས་སྒོར་དུང་ཕྱུར་30དངོས་སུ་གྲུབ་པ་དེ།དུས་མཚུངས་ལས་18.5%འཕར་བ།གྲོང་རྡལ་སྡོད་དམངས་ཀྱི་བཀོད་སྒྲིག་བྱེད་ཆོག་པའི་ཡོང་འབབ་སྒོར་ཁྲི་2ལས་བརྒལ་བས་སྒོར་21535ཟིན་པ་དེ།དུས་མཚུངས་ལས་10.4%འཕར་བ།ཞིང་པའི་ཡོང་འབབ་ཁེར་གཙང་སྒོར་4769ཟིན་པ་དེ།དུས་མཚུངས་ལས་16.2%འཕར་ཡོད་པ་རེད།
        དཔལ་འབྱོར་བརྟན་པོའི་ཐོག་མགྱོ གས་ཙམ་འཕེལ་རྒྱས་ཡོང་བའི་གནས་ཚུལ་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱས་པ།རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་བོད་ཁུལ་ཀྱི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་པའི་མ་འཇོག་གི་ཁྱབ་ཁོངས་གཙོ་བོ་དང་གཞི་རྩའི་ཁ་ཕྱོགས་དེ་དམ་འཛིན་བརྟན་པོ་བྱས་ནས།རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་ཆས་དང་རྨང་གཞིའི་ཐོན་ལས།གལ་ཆེའི་དམངས་འཚོའི་ལས་གྲྭའི་མ་འཇོག་ཤུགས་ཚད་ཆེ་རུ་བཏང་སྟེ་མ་འཇོག་གི་སྤྱིའི་འབོར་གྲངས་མགྱོ གས་ཙམ་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་ཡོད།ས་དམ་དང་སེམས་ཀྱི་ཉི་ཟླ་བར་གྱི་ལྕགས་ལམ་དང་།ས་དམ་དང་སེམས་ཀྱི་ཉི་ཟླ་བར་གྱི་མྱུར་བགྲོད་གཞུང་ལམ།འཇོལ་གནམ་གྲུ་ཐང་གི་དུས་ཡུན་སྔོན་མའི་ལས་ཀའི་འཕེལ་རྒྱས་བདེ་བླག་ཡིན་པ།སེམས་ཀྱི་ཉི་ཟླ་དང་འཇོལ་བར་དང་།འཇོལ་དང་འབའ་ལུང་(མཐའ་ཆུ)བར་གྱི་རིམ་པ་གཉིས་པའི་གཞུང་ལམ་གྱི་ལས་གྲྭ་དེ་མཇུག་སྒྲིལ་ཉེ་བ།ཡང་ཐང་ཆུ་བེད་ལྟེ་བ་དང་རྒྱལ་ཐང་གི་ཆན་ཧྥུ་500ལྡན་པའི་འགྱུར་གློག་འདྲེན་པའི་ལས་གྲྭ་དེ་མགྱོ གས་སུ་སྤེལ་བཞིན་ཡོད།གཏེར་ཁ་དང་གློག་ཟུང་འབྲེལ་བྱེད་རྒྱུ་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱས་ནས་ལི་ཡོན་དང་ལི་ཏི།ཐུའུ་པ།ཝུའུ་ནུང་ལུང་།པོ་ཤོད་སོགས་ཀྱི་གློག་འདོན་ས་ཚིགས་ཀྱི་འཛུགས་སྐྲུན་ཡང་གོ་རིམ་ལྡན་པའི་ངང་སྒྲུབ་བཞིན་ཡོད།“ཐོན་ལས་དང་པོར་ཁྱད་ཆོས་དམ་འཛིན་བྱེད་པ་དང་།ཐོན་ལས་གཉིས་པར་ཆུ་ཚད་དམ་འཛིན་བྱེད་པ།ཐོན་ལས་གསུམ་པར་འཕེལ་རྒྱས་ཆེན་མོ་བྱུང་བའི”སྤྱིའི་བླང་བྱ་ལྟར།ཐོན་ལས་གྲུབ་ཆའི་ལེགས་སྒྲིག་གོམ་སྟབས་མགྱོ གས་སུ་བཏང་སྟེ་སྟར་ཀ་དང་རྒུན་འབྲུམ།ནས།སྨན་རྫས།དུ་བའི་ལོ་མ་སོགས་ཀྱི་ཁྱད་ལྡན་ཐོན་ལས་ཀྱི་རྟེན་གཞི་འཛུགས་ཡོད།ཏན་ཏིག་ངང་དམངས་ཕན་སྲིད་ཇུས་དོན་འཁྱོལ་མཐར་ཕྱིན་བྱས་པ་དང་ལས་ཀའི་བསམ་ཕྱོགས་གསར་གཏོད་བྱས་པ།ལས་ཆོད་ལྡན་པའི་ངང་རིགས་སྣ་ཁག་གི་ཐོན་ཁུངས་གཅིག་བསྡུས་བྱས་པ།“མདའ་རིའི་ཉམས་མྱོང་”གསར་སྐྲུན་བཅས་བྱས་པ་རེད།རྣམ་གྲངས་ཀྱི་ཚོང་འགུག་དང་ཐོན་ལས་ཀྱི་ཚོང་འགུག  འདུས་ཁུལ་གྱི་ཚོང་འགུག་གོམ་སྟབས་མགྱོ གས་སུ་བཏང་བ།འདུས་ཁུལ་དཔལ་འབྱོར་དང་དམངས་གཉེར་དཔལ་འབྱོར།རྫོང་ཁོངས་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་མགྱོ གས་པོར་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་བ།གྲོང་ཁྱེར་གྱི་ཕན་ནུས་སྒྲིག་ཆས་དེ་ཉིན་བཞིན་འཐུས་སྒོ་ཇེ་ཚང་དུ་གྱུར་བ།ཞིང་པ་གྲོང་ཁྱེར་དུ་ཞུགས་ཚད་མི་གྲངས་ཁྲི་1.1ལྷག་དངོས་སུ་གྲུབ་པ།རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་འཛད་སྤྱོད་སྐོར་གྱི་རིགས་སྣ་ཁག་གི་སྐུལ་གཏོང་སྲིད་ཇུས་ཁྱོན་ཡོངས་ནས་ལག་བསྟར་བྱས་པ་དང་།ཡུལ་སྐོར་ཐོན་ལས་ཀྱིས་སྣེ་ཁྲིད་བྱེད་པའི་ཞབས་འདེགས་ལས་རིགས་གོམ་བརྟན་ངང་འཕེལ་རྒྱས་བཏང་བས།ལོ་ཡོངས་ལ་ཡུལ་སྐོར་འགྲུལ་པ་མི་ཐེངས་ཁྲི་1000ལ་སྣེ་ལེན་བྱས་ཏེ་མི་ཐེངས་ཁྲི་1016.7ཙམ་ཟིན་པ་དེ།དུས་མཚུངས་ལས་22.2%འཕར་ཞིང་།ཡུལ་སྐོར་གྱི་ཡོང་འབབ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་15.8ཟིན་པ་དེ།དུས་མཚུངས་ལས་33.2%འཕར་བ།སྐྱེ་ཁམས་དཔལ་ཡོན་གྱི་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་ཚད་མཐོའི་མཐོང་ཆེན་བྱས་ཤིང་ནགས་ཚལ་གྱི་ཁེབས་ཚད་ནི་76%རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱས་པ་རེད།
        སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་གནས་བབ་ཆེན་མོ་མུ་མཐུད་དུ་བརྟན་ལྷིང་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱས་པ།བརྟན་སྲུང་ལས་ཀའི་འགན་འཁྲིའི་ལམ་ལུགས་ཁྱོན་ཡོངས་ནས་དོན་འཁྱོལ་བྱས་ཏེ།བོད་ཁུལ་གྱི་བརྟན་སྲུང་ལས་ཀའི་རང་དབང་གི་ནུས་པ་དམ་འཛིན་བརྟན་པོ་བྱས་པ།མི་དམངས་འཐུས་མི་ཚོགས་ཆེན་དང་སྲིད་གྲོས།མི་དམངས་ཚོགས་པ་དང་འཐབ་ཕྱོགས་གཅིག་གྱུར་ལས་རིགས་བཅས་ཀྱི་འཆམ་མཐུན་བོད་ཁུལ་འཛུགས་སྐྲུན་ཐད་ཀྱི་བྱེད་ནུས་འདོན་སྤེལ་གང་ལེགས་བྱས་ནས་སྟོབས་ཆེའི་བསྡོམས་ཤུགས་སུ་གྲུབ་པ།དགོན་སྡེའི་ཡུན་རིང་ཕན་པའི་ནང་རྐྱེན་གྱིས་རྒྱལ་མཚམས་ནས་ཐོན་པ་དང་སྲུང་མར་མཆོད་མིན་སྐོར་གྱི་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་པ་དང་།ཞི་བདེ་དང་འཆམ་མཐུན་སྔོན་ཐོན་དགོན་སྡེའི་འཛུགས་སྐྱོང་དང་།རྒྱལ་གཅེས་ཁྲིམས་སྲུང་གི་མིག་དཔེའི་གྲྭ་བཙུན་གྱི་དཔྱད་བསྡུར་འདེམས་བསྐོའི་བྱ་ཐབས་དང་བརྟན་འབེབས་བཏོན་པ་དང་།སུམ་རྩེན་གླིང་སོགས་དགོན་སྡེའི་དོ་དམ་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང་གི་སྐབས་བརྗེ་དང་།མཁན་པོའི་འདེམས་བསྐོའི་ལས་ཀ་གྲུབ་ཚར་བ་རེད།“འཆམ་མཐུན་དགོན་སྡེ་དང་ཆོས་ཁང་”གི་འཛུགས་སྐྱོང་བྱེད་སྒོ་སྤེལ་ཏེ།ཆོས་ལུགས་བྱེད་སྒོ་སྤེལ་རའི“ལྔ་གཏོང་”གི་ཉམས་གསོ་འཛུགས་སྐྲུན་སོགས་ཀྱི་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་རོགས་བྱས་པ།བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་དགོན་སྡེའི་ས་མཚམས་ཀྱི་་གཙང་བཤེར་དང་དབྱེ་མཚམས་གཅོད་པའི་ལས་ཀ་ཡོངས་སྒྲུབ་བྱས་པ།མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་ཡར་ཐོན་གྱི་བྱ་གཞག་ལ་སྐུལ་འདེད་ཤུགས་ཆེན་བཏང་བ་དང་།མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་གྱི་དཔེ་སྟོན་གྲོང་སྡེའི་གསར་སྐྲུན་བྱེད་སྒོ་སྤེལ་བ།སྤྱི་ཚོགས་དོ་དམ་གྱི་གསར་གཏོད་ལ་སྐུལ་འདེད་བཏང་བ་དང་གཞི་རིམ་གྱི་བརྟན་སྲུང་ལྟེ་གནས་ལས་སྟེགས་ཀྱི་དྲ་མིག་ཅན་གྱི་དོ་དམ་ལས་ཀ་མགྱོ གས་སུ་བཏང་བ།ཤང་དང་གྲོང་རྡལ་གྱི་སྤྱི་ཚོགས་དོ་དམ་གྱི་བརྟན་སྲུང་ལྟེ་གནས་འཛུགས་སྐྲུན་གྱི་ཚོད་ལྟའི་ལས་གྲྭ་སྤེལ་འགོ་ཚུགས་པ།སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འགལ་བ་དང་རྩོད་གཞིའི་གྲ་བཤེར་འདུམ་གཅོད་དང་ཡིག་སྐུར་ངོ་གཏུག་གི་གྱོ ད་རྙིང་གཙང་བཤེར་བྱས་པ་དང་།སྤྱི་ཚོགས་བདེ་འཇགས་ཀྱི་ཕྱོགས་བསྡུས་དོ་དམ་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་བ།འདྲ་མིན་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་ཁྲིམས་འགལ་བྱས་ཉེས་གསོག་པའི་བྱ་འགུལ་ལ་རྡུང་རྡེབ་དྲག་པོ་བཏང་བ།མཁོ་བསྟུན་དོ་དམ་གྱི་ནང་རྐྱེན་འཐུས་ཚང་དུ་བཏང་བ་དང་བཟའ་ཆས་དང་སྨན་རྫས།བདེ་འཇགས་ཐོན་སྐྱེད་ཀྱི་ལྟ་སྐུལ་དོ་དམ་ཤུགས་ཚད་ཆེ་རུ་བཏང་སྟེ།ཏན་ཏིག་གིས་མི་རིགས་ཁག་གི་མང་ཚོགས་ཀྱི་ཁེ་ཕན་སྲུང་སྐྱོང་བྱས་པ།རྒྱལ་སྲུང་དང་དམག་དཔུང་།ཡུལ་དམག་གི་གྲ་སྒྲིག་དམག་ཞབས་དང་བརྟན་སྲུང་སྟོབས་ཤུགས་ཀྱི་འཛུགས་སྐྱོང་ལ་སྔར་ལས་ལྷག་པར་ཤུགས་སྣོན་བརྒྱབ་ཡོད།
        མི་རིགས་མང་ཚོགས་ཀྱི་འཚོ་བ་དམིགས་བསལ་གྱིས་ལེགས་སུ་བཏང་བ།ཐོག་མཐའ་བར་གསུམ་དུ་མི་གཞི་རྩར་འཛིན་རྒྱུ་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱས་པ་དང་རྨང་གཞིའི་སྤྱི་པའི་ཞབས་འདེགས་ཆ་སྙོམས་ཅན་དུ་འགྱུར་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་ཤུགས་ཆེན་བཏང་བ།ཏན་ཏིག་གིས་དམངས་འཚོ་འགན་སྲུང་དང་ལེགས་སུ་བཏང་བ།དབུལ་ཕོངས་ས་ཁུལ་གྱི་རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་ཆས་འཛུགས་སྐྲུན་དང་གནས་བབ་བཟང་པོའི་ཐོན་ལས་དང་།མི་འབོར་གྱི་བྱང་ཚད་མཐོ་རུ་འདེགས་པར་སྐུལ་འདེད་བཏང་བ།ཡུལ་མིའི་གནས་སྤོ་ལག་བསྟར་བྱས་པ་དང་དབུལ་ཕོངས་མི་འབོར་ཉུང་དུ་བཏང་བ།གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་གསེབ་སྡོད་དམངས་ཀྱི་ཡོང་འབབ་དེ་དཔལ་འབྱོར་གྱི་འཕེལ་རྒྱས་དང་ཆབས་ཅིག་ཏུ་མཐོ་རུ་འཕར་རྒྱུ་མངོན་དུ་འགྱུར་བ།དེ་བས་དགེ་མཚན་ལྡན་པའི་ལས་ཞུགས་སྲིད་ཇུས་ལག་བསྟར་བྱས་ཏེ།ལས་ཞུགས་ཀྱི་གནས་བབ་སྤྱི་ཁོག་ནས་བརྟན་པོ་ཡིན་པ།མི་དམངས་ཀྱི་ཡིད་ཚིམ་པའི་སློབ་གསོ་ཡག་པོ་གཉེར་ནས།གཞི་རྩའི་ཐོག་གཅིག་བསྡུས་སློབ་གཉེར་གྱི་དམིགས་ཡུལ་གྲུབ་པས།ནུས་ཡོད་ཀྱིས་སློབ་གསོའི་ཆ་སྙོམས་འཕེལ་རྒྱས་ལ་སྐུལ་འདེད་བཏང་བ་རེད།སྤྱི་པའི་རིག་གནས་ཐོན་རྫས་དང་ཞབས་འདེགས་མཁོ་སྤྲོད་ནུས་ཤུགས་མཐོ་རུ་བཏང་ཞིང་རིག་རྩལ་གྱི་གསར་རྩོམ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པོར་གྱུར་པ།རིག་རྩལ་གྱི་སྒྲིག་གཞིའི་བསྒྱུར་བཅོས་ལ་ངོ་བོའི་རང་བཞིན་གྱི་འཕེལ་རྒྱས་ཐོབ་པ།མང་ཚོགས་ཀྱི་རིག་གནས་འཚོ་བ་མུ་མཐུད་དུ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པོར་གྱུར་པ།“གསར་གཏོད་རྣམ་པའི་ཡུན་ནན་བྱ་འགུལ་གྱི་འཆར་འགོད”ལག་བསྟར་གཏིང་ཟབ་བྱས་ཏེ།ཚན་རིག་ཤེས་བྱ་སྔར་ལས་ལྷག་པར་ཁྱབ་དགལ་བྱས་པ།འཕྲོད་བསྟེན་གྱི་སྒྲིག་གཞི་ལེགས་སུ་བཏང་སྟེ་མང་ཚོགས་ཀྱི་“ནད་བཅོས་དཀའ་བ་དང་ནད་བཅོས་དཀོན་པ”དེ“ནད་བཅོས་ཐུབ་པ་དང་ནད་བཅོས་སླ་བར”འགྱུར་ལྡོག་བྱུང་བ།གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་འགན་སྲུང་སྒྲིག་གཞི་ལེགས་སུ་བཏང་སྟེ།གཞི་རྩའི་ཐོག་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་གསེབ་སྡོད་དམངས་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་རྒན་གསོའི་འགན་སྲུང་དང་སྨན་བཅོས་འགན་སྲུང་།ལས་རྨས་འགན་སྲུང་བཅས་རྣམ་གྲངས་གསུམ་གྱི་ལམ་ལུགས་ཁྱོན་ཡོངས་སུ་ཁེབས་ཡོད།གྲོང་ཁྱེར་འགན་སྲུང་རང་བཞིན་གྱི་སྡོད་ཁང་དང་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་ཉེན་ཡོད་སྡོད་ཁང་གི་བསྒྱུར་བཀོད་དང་ས་འགུལ་གྱི་བདེ་སྡོད་ལས་གྲྭ་དང་།འབྲོག་པའི་བརྟན་སྡོད་ལས་གྲྭ་བཅས་ཀྱི་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་སྐུལ་འདེད་ཤུགས་ཆེན་བཏང་བ་དང་།དབུལ་ཕོངས་མི་འབོར་གྱི་འཐུང་ཆུའི་བདེ་འཇགས་དང་།གློག་མེད་མི་འབོར་གྱི་གློག་ཤར་གཏོང་གི་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་བྱས་པ་རེད།རྒྱང་བསྒྲགས་བརྙན་འཕྲིན་དང་མི་རིགས་ལུས་རྩལ་སོགས་བྱ་གཞག་ལ་མུ་མཐུད་དུ་འཕེལ་རྒྱས་ཕྱིན་ཡོད།
        ཏང་གི་འཛུགས་སྐྱོང་ལ་མུ་མཐུད་དུ་ཤུགས་སྣོན་བརྒྱབ་པ།ཏང་གི་སྔོན་ཐོན་རང་བཞིན་དང་དྭངས་གཙང་རང་བཞིན་གཟེངས་སུ་ཐོན་པར་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱས་ཏེ།ཏང་གི་དགོངས་པ་དང་རྩ་འཛུགས་དང་།སྤྱོད་ཚུལ།ལམ་ལུགས་དང་རུལ་རྒོལ་གཙང་སྤེལ་འཛུགས་སྐྱོང་དེ་ཁྱོན་ཡོངས་ནས་སྐུལ་སྤེལ་བཏང་བ།སློབ་སྦྱོང་རྣམ་པའི་ཏང་རྩ་འཛུགས་ཀྱི་འཛུགས་སྐྱོང་བྱེད་སྒོ་གཏིང་ཟབ་ཏུ་སྤེལ་ནས།
        ཀྲུང་གོའི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་ཀྱི་རིགས་པའི་གཞུང་ལུགས་མ་ལག་གིས་བསམ་བློར་དྲག་ཆས་སྤྲས་རྒྱུ་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱས་ཏེ།རིགས་པའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་དྲག་ཆས་སྤྲས་རྒྱུར་ཤུགས་སྣོན་ཐོབ་པ་རེད།ཏང་གི་འཛུགས་སྐྱོང་ལས་ཀའི་འགན་འཁྲིའི་ལམ་ལུགས་དོན་འཁྱོལ་ཏན་ཏིག་བྱས་པ་དང་།ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་ངང་“སྔོན་གཏོད་ལེགས་བརྩོན”བྱེད་སྒོ་ཡོངས་སུ་གྲུབ་སྟེ།སྔོན་ཐོན་གྱི་གཞི་རིམ་ཏང་རྩ་འཛུགས་དང་ཕུལ་དུ་བྱུང་བའི་གུང་ཁྲན་ཏང་ཡོན་འབོར་ཚོ་ཞིག་ལ་ཀྲུང་དབྱང་དང་ཞིང་ཨུའི་གཟེངས་བསྟོད་ཐོབ་པ་རེད།མཉམ་འབྲེལ་ཐོག་འཛུགས་པ་དང་གཅིག་གྱུར་གྱིས་འཛུགས་པ།མཉམ་དུ་འཛུགས་པ་སོགས་ཀྱི་བྱ་ཐབས་སྤྱད་ནས་གཞི་རིམ་ཏང་རྩ་འཛུགས་ཀྱི་སྒྲིག་གཞི་ལེགས་སུ་བཏང་སྟེ།ཏང་གི་ལས་ཀའི་ཁྱབ་ཚད་སྔར་ལས་ལྷག་པར་རྒྱ་སྐྱེད་བཏང་ཡོད།“མང་ཚོགས་བཞིའི”སློབ་གསོ་ཏན་ཏིག་གིས་སྤེལ་བ་དང་ལས་བྱེད་པས་ཐད་ཀར་མང་ཚོགས་ལ་འབྲེལ་གཏུག་བྱེད་པའི་ལམ་ལུགས་ལག་བསྟར་བྱས་ཏེ།ཏང་དང་མང་ཚོགས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་དེ་བས་དམ་པོར་གྱུར་ཡོད།མགྱོ གས་པོ་དང་བསྙེགས་བརྒལ་གྱིས་མཆོང་སྐྱོད་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བའི་ངང་ཚུལ་དེ་བས་སྟུག་པོར་གྱུར་ཡོད།ལས་བྱེད་པའི་གྲུབ་ཆ་ལེགས་སུ་གཏོང་བ་དང་ཕུལ་བྱུང་ན་གཞོན་ལས་བྱེད་པ་འདེམས་སྒྲུག་བྱས་པ་དང་།ལས་བྱེད་པའི་དོ་དམ་ལེགས་སུ་བཏང་བས།ལས་བྱེད་པའི་གསོན་ཤུགས་མངོན་གསལ་གྱིས་མཐོ་རུ་འདེགས་པ་རེད།ཏང་ནང་གི་དམངས་གཙོའི་འཕེལ་རྒྱས་ཤུགས་ཆེན་བཏང་བ་དང་ཏང་ཡོན་གྱི་ཁེ་དབང་ཏན་ཏིག་གིས་སྲུང་སྐྱོང་བྱས་ཏེ། མཐུན་སྒྲིལ་དང་ལས་སྒྲུབ་ཀྱི་ངང་ཚུལ་ཡག་པོ་ཞིག་བཏོད་པ་རེད།ཆད་གཅོད་དང་རུལ་སུངས་སྔོན་འགོག་གི་མ་ལག་འཛུགས་སྐྲུན་གཏིང་ཟབ་ཏུ་སྤེལ་ནས།སྡེ་ཁག་6ལ་སྐོར་གཟིགས་ཀྱི་ལས་ཀ་སྤེལ་ཞིང་།ཁྲིམས་འགལ་དང་སྒྲིག་འགལ་གྱི་གྱོ ད་གཞི་ལ་བཤེར་གཅོད་ནན་པོ་བྱས་པ།མང་ཚོགས་ཀྱི་ཁེ་ཕན་སྲུང་སྐྱོང་ཏན་ཏིག་བྱས་པས།ཡང་དག་པའི་ཏང་སྲོལ་དང་སྲིད་སྲོལ་གྱིས་མི་དམངས་ཀྱི་ཡིད་རྟོན་ཐོབ་པ་རེད།
        གོང་གསལ་གྱི་གྲུབ་འབྲས་དེ་རྒྱལ་ཁབ་ཕྱི་ནང་གི་གནས་ཚུལ་རྙོག་དྲ་ཆེ་ཞིང་འགྱུར་ལྡོག་ཆེ་བའི་གནས་ཚུལ་འོག་ཐོབ་པ་ཞིག་ཡིན་ཞིང་།གྲུབ་འབྲས་དེ་དག་ཐོབ་སླ་བ་ཞིག་མ་རེད་དེ།དཀའ་ངལ་དང་རྔུལ་ཆུ་དེར་ཁེངས་ཡོད།ཡིན་ནའང་ང་ཚོས་མཐོང་དགོས་པ་ཞིག་ནི།གྲུབ་འབྲས་དེ་དག་ནི་ཏང་ཀྲུང་དབྱང་དང་ཞིང་ཨུའི་བླང་བྱ་དང་ཁུལ་ཡོངས་ཀྱི་མི་རིགས་ཁག་གི་མི་དམངས་ཀྱི་རེ་བ་དང་ད་དུང་ཧེ་བག་ཡོད།གཅིག་ནི་རང་ཁུལ་དཔལ་འབྱོར་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འཕེལ་རྒྱས་གནས་ཚུལ་དེ་ད་དུང་རྒྱལ་ཡོངས་དང་ཞིང་ཆེན་ཡོངས་ཀྱི་འབྱོར་འབྲིང་སྤྱི་ཚོགས་ཁྱོན་ཡོངས་ནས་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་པའི་དུས་རིམ་རང་བཞིན་གྱི་བླང་བྱ་དེར་སླེབས་མེད་པ་དང་།རྨང་གཞི་ཞན་པ་དང་གསོག་འཇོག་ཉུང་བ།སྟོབས་ཤུགས་ཆུང་བའི་ད་ཡོད་གནས་ཚུལ་དེ་ད་དུང་འགྱུར་མེད་ཅིང་།སྤྱི་ཚོགས་བྱ་གཞག་གི་སྤྱིའི་ཆུ་ཚད་རྗེས་ལུས་ཙམ་ཡིན་པ།དབུལ་ཕོངས་མི་འབོར་མང་ཞིང་གྲོང་གསེབ་གཞི་རིམ་གྱི་ཞབས་འདེགས་རྨང་གཞི་ཞན་ཙམ་ཡིན་པ།ཁུལ་ཡོངས་མི་དམངས་ཀྱི་སྤྱི་ཁོག་གི་འཚོ་བའི་ཆུ་ཚད་ད་དུང་མཐོར་འདེགས་འབོར་ཆེན་ཡོང་དགོས།ང་ཚོས་ངེས་པར་དུ་བློ་རྩ་བརྟན་པོས་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་རྒྱུ་དེ་ལས་འགན་འགངས་ཆེན་ཨང་དང་པོར་བྱས་ཏེ།འབད་བརྩོན་བྱས་ནས་མཆོང་སྐྱོད་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་མགྱོ གས་ཚད་དང་སྤུས་ཚད་མཐོ་རུ་འདེགས་ཏེ།དེང་ཕྱིན་གྱི་ལོ་8ཀྱི་ནང་ལ།ཁུལ་ཡོངས་ཀྱི་GDPལོ་རེའི་ཆ་སྙོམས་འཕར་ཚད་14.9%ཡན་ལ་སླེབས་དགོས་པ་དང་།གྲོང་ཁྱེར་སྡོད་དམངས་ཀྱི་མི་རེའི་བཀོད་སྒྲིག་བྱེད་ཆོག་པའི་ཡོང་འབབ་ལོ་རེར་9.1%ཡན་འཕར་བ་དང་།ཞིང་པ་མི་རེའི་ཆ་སྙོམས་ཡོང་འབབ་ཁེར་གཙང14.9%ཡན་འཕར་ན།ང་ཚོས་ད་གཟོད་2020ལོར་རྒྱལ་ཡོངས་དང་ཞིང་ཆེན་ཡོངས་ཀྱི་དུས་མཉམ་དུ་ཁྱོན་ཡོངས་ནས་འབྱོར་འབྲིང་སྤྱི་ཚོགས་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་པའི་དམིགས་ཡུལ་དེ་མངོན་དུ་འགྱུར་ཐུབ་རྒྱུ་རེད།གཉིས་ནི་འགྱུར་ལྡོག་ཆེ་ཞིང་རྙོག་དྲ་ཆེ་བའི་རྒྱལ་ནང་རྒྱལ་ཕྱིའི་ཁོར་ཡུག་དང་རྒྱལ་ཕྱིའི་ཁ་ཕྲལ་སྟོབས་ཤུགས་ཀྱིས་མུ་མཐུད་དུ་རིམ་པ་འཕར་བ་དང་རྣམ་པ་གསར་སྒྱུར་གྱི་ཟིང་ཆ་སློང་བ་ཡིས།རང་ཁུལ་གྱི་བརྟན་ལྷིང་སྲུང་སྐྱོང་གནས་ཚུལ་གྱི་རྙོག་དྲའི་རང་བཞིན་མུ་མཐུད་དུ་ཇེ་དྲག་ཏུ་ཕྱིན་ཡོད།བསྒྱུར་བཅོས་དང་རྣམ་གྲངས་ཀྱི་ལག་བསྟར།ཐོན་ཁུངས་ཀྱི་གསར་སྤེལ་སོགས་མུ་མཐུད་དུ་སྐུལ་སྤེལ་གཏོང་བར་བསྟུན།ཁེ་ཕན་གྱིས་སློང་བའི་འགལ་བ་དང་རྩོད་གཞིའང་མུ་མཐུད་དུ་འབུར་དུ་ཐོན་ཡོད།ང་ཚོས་ངེས་པར་དུ་བརྟན་ལྷིང་སྲུང་སྐྱོང་བྱ་རྒྱུ་དེ་འགན་འཁྲི་དང་པོར་འཛིན་ཏེ།སྔར་ལས་ཆེ་བའི་ཡིད་ཆེས་དང་ཆོད་སེམས།ངང་རྒྱུད་རིང་པོ་ཡིས་དེ་བས་ནུས་ཤུགས་ལྡན་པའི་བྱ་ཐབས་ཀྱིས་བརྟན་ལྷིང་སྲུང་སྐྱོང་གི་རང་འགུལ་དམག་འཐབ་དང་མཁྲེགས་གཏོར་དམག་འཐབ།སྲུང་སྐྱོང་དམག་འཐབ་དེ་རྒྱལ་ཁབ་ཐོབ་སྟེ།ཁུལ་ཡོངས་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་གནས་བབ་ཆེན་མོའི་འཆམ་མཐུན་བརྟན་ལྷིང་ཡོང་བར་འགན་སྲུང་བྱེད་དགོས།གསུམ་ནི་བློ་གཅིག་སེམས་གཅིག་གིས་འཕེལ་རྒྱས་གཉེར་བ་དང་།དཔུང་ཤུགས་མཉམ་སྒྲིལ་གྱིས་མཆོང་སྐྱོད་འཕེལ་རྒྱས་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བའི་ངང་ཚུལ་ད་དུང་སྟུག་པོ་མེད་པ་དང་།ལས་བྱེད་པ་ཉུང་ཤས་ཤིག་གི་བྱ་གཞག་སྒྲུབ་སེམས་དང་འགན་འཁྲིའི་འདུ་ཤེས་ད་དུང་མི་འདང་བ།ལས་ཀའི་ཁྲོད་དུ་ད་ཡོད་ཀྱི་གནས་ཚུལ་ལ་ཡིད་ཚིམ་པ་དང་ཡར་རྒྱས་བརྩོན་ལེན་མི་བྱེད་པ།སྤྱོད་ཚུལ་ཁ་ཡང་སྤྱོད་ཡང་དང་ཕྱི་མཛེས་ནང་སྟོང་ཡིན་ཞིང་།དངོས་གཉེར་དངོས་སྒྲུབ་ཀྱི་སྤྱོད་ཚུལ་ཞིག་བརྟན་པོར་ཆགས་མེད་པ་རེད།ང་ཚོས་ངེས་པར་དུ་སྤྱོད་ཚུལ་སྔར་ལས་ལྷག་པར་བསྒྱུར་ནས་ཁ་དན་ཚིག་གནས་ཀྱི་དངོས་སྒྲུབ་སེམས་ཤུགས་དང་སྙིང་རུསལྷོད་མེད་ཀྱི་སེམས་ཤུགས་བརྟན་པོ།མཐའ་གཅིག་ཏུ་དམ་འཛིན་བྱེད་པའི་སེམས་ཤུགས་དྲག་པོ་ཡིས་ལས་ཀ་སྒྲུབ་སྟེ་ཏན་ཏན་ཏིག་ཏིག་གིས་ལོ་རྒྱུས་ལ་ངོ་མནོང་མི་དགོས་པ་དང་མི་དམངས་ལ་ངོ་མནོང་མི་དགོས་པའི་བྱས་རྗེས་ཤིག་འཇོག་དགོས།
        གཉིས།ཚད་མཐོའི་ཆབ་སྲིད་འགན་ཁུར་འདུ་ཤེས་སྤྱད་ནས།གཏིང་ཟབ་ཀྱིས་ཏང་གི་ཚོགས་ཆེན་བཅོ་བརྒྱད་པའི་དགོངས་དོན་སློབ་སྦྱོང་དང་དྲིལ་བསྒྲགས་དོན་འཁྱོལ་བྱེད་པ།
        ཏང་གི་ཚོགས་ཆེན་བཅོ་བརྒྱད་པ་ནི་རང་རྒྱལ་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་འབྱོར་འབྲིང་སྤྱི་ཚོགས་སུ་འབྱོར་བའི་གཏན་འབེབས་རང་བཞིན་ལྡན་པའི་བྱེད་རིམ་དུ་འཚོགས་པའི་གནད་ཆེ་བའི་ཚོགས་ཆེན་ཞིག་ཡིན།ཡང་ན་དར་ཆ་མཐོར་སྒྲེང་དང་།སྔ་འཛིན་ཕྱི་གཏོད།མཐུན་སྒྲིལ་འབད་བརྩོན་བྱེད་པའི་ཚོགས་ཆེན་ཞིག་ཡིན།ཏང་སེམས་དང་དམག་སེམས་དམངས་སེམས་གོང་བུར་འགྲིལ་བ་དང་།ཏང་དང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ལས་དོན་སྔ་འཛིན་ཕྱི་གཏོད་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བར་དོན་སྙིང་ཆེན་པོ་ཡོད་པ།ཁུལ་ཡོངས་རིམ་པ་སོ་སོའི་ཏང་རྩ་འཛུགས་དང་རྒྱ་ཆེ་བའི་ཏང་ཡོན་ལས་བྱེད་པས་ངེས་པར་དུ་ཚད་མཐོའི་ཆབ་སྲིད་འགན་ཁུར་འདུ་ཤེས་སྤྱད་ནས།ཏང་གི་ཚོགས་ཆེན་བཅོ་བརྒྱད་པ་སློབ་སྦྱོང་དང་དྲིལ་བསྒྲགས་དོན་འཁྱོལ་བྱེད་པ་ནི་མིག་སྔར་དང་ད་ཕྱིན་གྱི་དུས་སྐབས་ཤིག་རིང་གི་ཨང་དང་པོའི་ཆབ་སྲིད་ལས་འགན་དུ་གྱུར་བ་དང་།ནན་ཏན་གྱིས་ཁུལ་ཡོངས་མི་རིགས་སོ་སོའི་མི་དམངས་ཀྱི་བསམ་བློ་དང་བྱ་འགུལ་ཏང་གི་ཚོགས་ཆེན་བཅོ་བརྒྱད་པར་གཅིག་གྱུར་བྱེད་ཅིང་།བློ་གྲོས་དང་སྟོབས་ཤུགས་ཏང་གི་ཚོགས་ཆེན་བཅོ་བརྒྱད་པས་གཏན་འབེབས་བྱས་པའི་དམིགས་འབེན་ལས་འགན་སོ་སོ་མངོན་དུ་འགྱུར་བར་གོང་བུ་འགྲིལ་དགོས།
        (གཅིག) ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་ཡང་དག་པས་ཏང་གི་ཚོགས་ཆེན་བཅོ་བརྒྱད་པའི་དགོངས་དོན་སློབ་སྦྱོང་དང་གོ་བ་ལོན་དགོས།ཁུལ་ཡོངས་རིམ་པ་སོ་སོའི་ཏང་རྩ་འཛུགས་ཀྱིས་གཏིང་ཟབ་པོའི་ངང་ཏང་གི་ཚོགས་ཆེན་བཅོ་བརྒྱད་པའི་མངོན་གསལ་དོད་པའི་བརྗོད་བྱ་གཙོ་བོའི་གོ་བ་ལོན་པ་དང་།བསམ་པའི་རྣམ་པ་ལེགས་པོའི་སྒོ་ནས།གཞི་རྩར་དེང་རབས་ཅན་གྱི་རྔམ་ཞིང་བརྗིད་པའི་དམིགས་འབེན་གྱི་ཕྱོགས་ལ་གོམ་ཆེན་མདུན་སྐྱོད་བྱེད་དགོས།གཏིང་ཟབ་ཀྱིས་ཏང་དང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ལས་དོན་ལ་ཐོབ་པའི་ལོ་རྒྱུས་རང་བཞིན་ལྡན་པའི་གྲུབ་འབྲས་གསར་པའི་གོ་བ་ལོན་པ་དང་།གོང་སྤེལ་གྱི་ཡིད་ཆེས་སྲ་བརྟན་དུ་གྱུར་ནས།འགོ་ཚུགས་ས་གསར་པར་བདེ་ཆེན་གོང་སྤེལ་གྱི་གནས་ཚུལ་གསར་པ་གསར་གཏོད་བྱེད་དགོས།གཏིང་ཟབ་ཀྱིས་ཚན་རིག་དང་མཐུན་པའི་ལོ་རྒྱུས་གོ་གནས་དང་ཁྲིད་སྟོན་དོན་སྙིང་གི་གོ་བ་ལོན་པ་དང་།ཚན་རིག་དང་མཐུན་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ལྟ་བ་སྤྱི་ཚོགས་གོང་སྤེལ་གྱི་བྱེད་རིམ་ཡོངས་སུ་དོན་འཁྱོལ་བྱས་ནས།ཏང་གི་འཛུགས་སྐྲུན་ཕྱོགས་སོ་སོར་མཚོན་དགོས།གཏིང་ཟབ་ཀྱིས་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་འབྱོར་འབྲིང་སྤྱི་ཚོགས་འཛུགས་པ་དང་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་བསྒྱུར་བཅོས་སྒོ་འབྱེད་དམིགས་འབེན་གྱི་གོ་བ་ལོན་པ་དང་།འབད་བརྩོན་གྱིས་རྒྱལ་ཡོངས་བོད་ཁུལ་གྱི་མཆོང་སྐྱོད་འཕེལ་རྒྱས་དང་ཡུན་རིང་བདེ་འགོད་དཔེ་སྟོན་ཁུལ་འཛུགས་དགོས།ཀྲུང་གོའི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་ལས་དོན་གྱི་སྤྱི་ཁོག་བཀོད་སྒྲིག་བྱེད་ཚུལ་གྱི་གོ་བ་ལོན་ནས།ལས་དོན་སོ་སོ་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་སྔོན་ཐོན་དང་དཔལ་འབྱོར་སྤྱི་ཚོགས་མགྱོ གས་ཤིང་གོང་སྤེལ་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་དགོས།ཏང་གི་འཛུགས་སྐྲུན་རྔམ་ཞིང་བརྗིད་པའི་ལས་གྲྭའི་ལས་འགན་ཆེན་པོའི་གོ་བ་ལོན་པ་དང་།ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་ཏང་གི་འཛུགས་སྐྲུན་གྱི་ཚན་རིག་ཅན་གྱི་ཆུ་ཚད་མཐོ་རུ་གཏོང་དགོས།ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་ཀྱི་བསྐྱར་དར་རླབས་ཆེན་མངོན་དུ་འགྱུར་བ་ནི་ཀྲུང་ཧྭ་བུ་ཕྲུག་གི་རེ་བ་ཆེན་པོ་ཡིན་པའི་གོ་བ་ལོན་པ་དང་།དངོས་སྒྲུབ་རྒྱལ་དར་བྱེད་དགོས།སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་ཞི་ཅིང་ཕིན་གྱིས་སྐབས་བཅོ་བརྒྱད་པའི་ཚོང་འཛོམས་གྲོས་ཚོགས་ཐེངས་དང་པོ་དང་།ཚོང་འཛོམས་གྲོས་ཚོགས་ཐེངས་གཉིས་པ།ཀྲུང་དབྱང་ཆབ་སྲིད་ཅུས་ཀྱི་གཅིག་བསྡུས་སློབ་སྦྱོང་ཐེངས་དང་པོར་གནང་བའི་གསང་བཤད་དགོངས་དོན་གྱི་གོ་བ་ལོན་པ་དང་།ཚོགས་ཆེན་བཅོ་བརྒྱད་པའི་དགོངས་དོན་སློབ་སྦྱོང་དང་དོན་འཁྱོལ་བྱེད་པ་དང་སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་ཞི་ཅིང་ཕིན་གྱི་གནང་བའི་གསང་བཤད་དགོངས་དོན་ཟུང་འབྲེལ་བྱས་ནས།སྔར་ལས་སློབ་སྦྱོང་གཏིང་ཟབ་ཏུ་སྦྱོང་བ་དང་།གོ་བ་མངོན་གསལ་དུ་ལོན་པ།དོན་འཁྱོལ་རང་རྟོགས་ཀྱིས་བྱེད་པར་བརྩོན་ལེན་བྱེད་དགོས།
        (གཉིས།) ཏང་གི་ཚོགས་ཆེན་བཅོ་བརྒྱད་པའི་དགོངས་དོན་སློབ་སྦྱོང་དོན་འཁྱོལ་བྱེད་པའི་རྦ་རླབས་དྲག་པོ་སློང་དགོས།ཁུལ་ཡོངས་ཀྱི་རིམ་པ་སོ་སོའི་ཏང་རྩ་འཛུགས་ཀྱིས་ཀྲུང་དབྱང་དང་ཞིང་ཨུའི་བརྡ་ཁྱབ་བླང་བྱ་ལ་གཞིགས་ནས།ཞིབ་ཕྲའི་ངང་རྩ་འཛུགས་དང་བཀོད་སྒྲིག་བྱེད་ཅིང་།སྔར་ལས་ལྷག་པར་ཏང་གི་ཚོགས་ཆེན་བཅོ་བརྒྱད་པའི་དགོངས་དོན་དང་།《ཀྲུང་གོ་གུང་ཁྲན་ཏང་གི་སྒྲིག་ཡིག》དྲིལ་བསྒྲགས་དོན་འཁྱོལ་བྱེད་པའི་རྦ་རླབས་དྲག་པོ་སློང་དགོས།ཏང་ཨུའི་ལྟེ་གནས་ཚོ་ཆུང་དང་།ཏང་ཡོན་ལས་བྱེད་པའི་གསོ་སྦྱོང་།འཆད་ཁྲིད་སོགས་རྣམ་པ་སྣ་མང་བརྒྱུད་ནས།ཏང་ཡོན་ལས་བྱེད་པའི་སློབ་སྦྱོང་རྩ་འཛུགས་ཡག་པོ་བྱེད་པས།ཏང་གི་ཚོགས་ཆེན་བཅོ་བརྒྱད་པའི་དགོངས་དོན་གྲོང་གསེབ་དང་ཞིང་དུད།ཁེ་ལས།སློབ་ཁང་དུ་འཇོག་དགོས།བསམ་པའི་རིག་གནས་ཀྱི་གོང་བུར་འགྲིལ་ཤུགས་དང་།དྲིལ་བསྒྲགས་གླེང་ཕྱོགས་ཀྱི་ཁྲིད་ཤུགས།སྤྱི་པའི་རིག་གནས་ཀྱི་འཐེན་ཤུགས།རིག་གནས་ཐོན་ལས་ཀྱི་འགྲན་རྩོད་ཀྱི་ནུས་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་བ་དང་།ནན་ཏན་གྱིས་གསར་འགྱུར་དྲིལ་བསྒྲགས་དང་རིག་རྩལ་དྲིལ་བསྒྲགས་རྩ་འཛུགས་བྱེད་པ།ཏང་གི་ཚོགས་ཆེན་བཅོ་བརྒྱད་པའི་དགོངས་དོན་དྲིལ་བསྒྲགས་བྱེད་པར་ཤུགས་བསྣན་ནས།ཚོགས་ཆེན་བཅོ་བརྒྱད་པའི་དགོངས་དོན་ཁྱིམ་ཚང་ཀུན་གྱིས་ཤེས་པ་དང་མི་ཚང་མས་རྟོགས་པར་བྱེད་དགོས།
        (གསུམ།) ཏང་གི་ཚོགས་ཆེན་བཅོ་བརྒྱད་པའི་དགོངས་དོན་གྱིས་ཁུལ་ཡོངས་ཀྱི་ལས་ཀར་ཁྲིད་སྟོན་བྱེད་པར་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱེད་དགོས།ཁུལ་ཡོངས་རིམ་པ་སོ་སོའི་ཏང་རྩ་འཛུགས་ཀྱིས་བྱ་སྤྱོད་ལེགས་པོ་དང་།སློབ་སྲོལ་ལེགས་པོ།རྩོམ་སྲོལ་ལེགས་པོས་ཏང་གི་ཚོགས་ཆེན་བཅོ་བརྒྱད་པའི་དགོངས་དོན་དང་ཀྲུང་དབྱང་དང་ཞིང་ཨུས་བདེ་ཆེན་ལས་ཀརབཏོན་པའི་བླང་བྱ་ལ་བསྟུན་ནས།ཏང་གི་ཚོགས་ཆེན་བཅོ་བརྒྱད་པའི་དགོངས་དོན་བདེ་ཆེན་དཔལ་འབྱོར་ལེགས་ཤིང་མགྱོ གས་པས་གོང་སྤེལ་གཏོང་བར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བར་དོན་འཁྱོལ་བྱེད་པ་དང་།སྤྱི་ཚོགས་གོང་སྤེལ་དང་།དམངས་འཚོ་འགན་སྲུང་དང་ལེགས་བཅོས་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བར་དོན་འཁྱོལ་བྱེད་པ།ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་ཏང་གི་ལས་གྲྭ་རླབས་ཆེན་འཛུགས་པར་དོན་འཁྱོལ་བྱེད་པ།བསམ་བློ་བཅིངས་འགྲོལ་དང་བསྒྱུར་བཅོས་སྒོ་འབྱེད།སྟོབས་ཤུགས་གོང་བུར་འགྲིལ་བ།མཁྲེགས་གཏོང་དཀའ་སེལ་དུ་དོན་འཁྱོལ་བྱེད་དེ།བསམ་བློར་དྲག་ཆས་སྤྲས་པ་དང་།ལག་ལེན་ཁྲིད་སྟོན་བྱེད་པ།ལས་ཀ་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བའི་དམིགས་ཡུལ་དུ་དོན་འཁྱོལ་བྱེད་པར་སླེབས་པ་དང་།ནན་ཏན་གྱིས་ཏང་གི་ཚོགས་ཆེན་བཅོ་བརྒྱད་པའི་དགོངས་དོན་བདེ་ཆེན་ཚན་རིག་དང་མཐུན་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ལྟ་བ་དང།འཆམ་མཐུན་འཕེལ་རྒྱས།མཆོང་སྐྱོད་འཕེལ་རྒྱས་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བའི་བསམ་བློའི་དྲག་ཆས་སུ་བསྒྱུར་དགོས།
        གསུམ་པ།གཏིང་ཟབ་ཀྱིས་ཏང་གི་ཚོགས་ཆེན་བཅོ་བརྒྱད་པའི་དགོངས་དོན་དོན་འཁྱོལ་མཐར་ཕྱིན་བྱེད་པ་དང་།ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་བདེ་ཆེན་གྱི་དཔལ་འབྱོར་སྤྱི་ཚོགས་མཆོང་སྐྱོད་འཕེལ་རྒྱས་དང་ཡུན་རིང་བདེ་འགོད་མངོན་དུ་འགྱུར་བར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བ།
        2013ལོ་ནི་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་ཏང་གི་ཚོགས་ཆེན་བཅོ་བརྒྱད་པའི་དགོངས་དོན་དོན་འཁྱོལ་བྱེད་པའི་འགོ་ཚུགས་ཀྱི་ལོ་ཞིག་ཡིན།ཡང་ན་ལོ་ལྔ་ཚན་བཅུ་གཅིག་པའི་འཆར་འགོད་ལག་ལེན་བྱེད་པའི་གོང་མཐུད་འོག་འདྲེན་གྱི་ལོ་ཞིག་ཡིན། འགོ་ཚུགས་ས་གསར་པར་གནས་པ་དང་།ཇེ་མཐོ་བའི་དམིགས་འབེན་དུ་འགྲོ་ན།ང་ཚོས་གནས་བབ་གསར་པ་དང་།འགྲན་བསྡུར་གསར་པ།གོ་སྐབས་གསར་པ་འཕྲད་པ།འཛམ་གླིང་གི་སྒྲིག་ཞིག་གཏིང་ཟབ་པོའི་ལེགས་བཅོས་དུས་སྐབས་སུ་འབྱོར་བ་དང་།རྒྱལ་སྤྱིའི་ཆབ་སྲིད་དཔལ་འབྱོར་གྱི་གོ་རིམ་འགྱུར་ལྡོག་ཆེན་པོ་ཐོན་པ།འཛམ་གླིང་ཡོངས་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་གནས་བབ་དྲག་པོ་བྱུང་བ།བརྟན་འཇགས་མེད་པའི་རྒྱུ་ཆ་མངོན་གསར་གྱིས་མང་པོར་གཏོང་བའི་རྐྱེན་གྱིས།ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་དྲན་པ་སོས་པ་ད་དུང་བརྒྱུད་རིམ་ཞིག་དགོས་པ་རེད།
        འོན་ཀྱང་ང་ཚོས་དེ་བས་གསལ་པོ་མཐོང་དགོས་པས། འཛམ་གླིང་སྣ་མང་ཅན་དང་རྒྱལ་སྤྱི་ཅན་གཏིང་ཟབ་ཀྱིས་གོང་དུ་འཕེལ་བ། རྒྱལ་སྤྱིའི་ངང་ཚུལ་ཧྲིལ་པོ་བརྟན་འཇགས་ཡིན་པའི་ཁོར་ཡུག་ཆེན་པོ་འགྱུར་མེད་པ། རང་རྒྱལ་ལ་ད་དུང་རེ་ལྟོས་ཆེན་པོ་ཡོད་པའི་འཐབ་ཇུས་སྟབས་འཁེལ་དུས་སྐབས་སུ་གནས་པ། དཔལ་འབྱོར་སྤྱི་ཚོགས་རྒྱུན་མཐུད་ངང་གོང་འཕེལ་གྱི་སྤྱིའི་ངང་ཚུལ་འགྱུར་མེད་པ། ཁྱད་པར་དུ་ཀྲུང་དབྱང་དཔལ་འབྱོར་ལས་ཀའི་གྲོས་ཚོགས་ཀྱིས་བརྟན་འཇགས་ཐོག་མདུན་དུ་སྤེལ་བའི་རྒྱུད་རིམ་དང་ལྡན་པའི་སྲིད་ཇུས་བྱ་ཐབས་གཏན་འབེབས་བྱས་པ། མུ་མཐུད་དུ་གསར་བརྗེ་གནས་རྙིང་དང་། མི་རིགས་ས་ཁུལ། མཐའ་མཚམས་ས་ཁུལ། དབུལ་ཕོངས་ས་ཁུལ་གྱི་རོགས་སྐྱོར་བྱེད་ཤུགས་ཇེ་ཆེར་གཏོང་བ། ཞིང་ཆེན་ཏང་ཨུའི་སྐབས་དགུ་པའི་ཚང་འཛོམས་གྲོས་ཚོགས་ཐེངས་བཞི་པས་བཏོན་པའི་2020ལོར“ལྡབ་གཉིས་འཕར་བ་དང་། ལྡབ་གྲངས་གསུམ་འཕར་བ། མཆོང་སྐྱོད་ལ་སྐུལ་སྤེལ་གཏོང་བ། འབྱོར་འབྲིང་སྤྱི་ཚོགས་སུ་སྐྱོད་པའི་”གོང་འཕེལ་དམིགས་འབེན་གྱིས་རང་ཁུལ་གྱིས་ཕྱོགས་ཀུན་ནས་འབྱོར་འབྲིང་སྤྱི་ཚོགས་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་པ་ལ་གོ་སྐབས་ཡག་པོ་སྒྲུབ་ཡོད། བདེ་ཆེན་ཁུལ་གྱི་གནས་ཚུལ་ལྟར་ན། ཉེ་བའི་ལོ་འགའ་རིང་གི་རྣམ་གྲངས་དང་རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་བཀོད་ཀྱི་མ་དངུལ་འཇོག་ཚད་ཆེ་ཞིང་། རྣམ་གྲངས་གཙོ་བོ་ཁག་འགའ་འཛུགས་སྐྲུན་ཚར་ཏེ་གཉེར་སྐྱོང་བྱས་པ་དང་། ཐོན་ལས་གཙོ་བོ་ཁག་འགའ་འཛུགས་སྐྲུན་བྱས་ཏེ་ཐོན་སྐྱེད་དུ་ཞུགས་པ། བདེ་ཆེན་གྱི་མཆོང་སྐྱོད་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ཆེད་དུ་རྨང་གཞི་བརྟན་པོ་འདིང་བ། ཁུལ་ཡོངས་ལས་བྱེད་པ་དང་མང་ཚོགས་ཀྱིས་བསམ་ཤུགས་གཅིག་འགྲིག་བྱས་ནས། མཆོང་སྐྱོད་འཕེལ་རྒྱས་ལ་སྐུལ་སྤེལ་གཏོང་བའི་ཧུར་སེམས་དེ་བས་བརྟན་པོར་འགྱུར་བ། སྤྱི་ཡོངས་ལྟར་ན། རང་ཁུལ་གྱི་ད་ལོའི་དཔལ་འབྱོར་མཁོ་བསྐྱོད་ལ“བརྟན་ལྷིང་”གི་རྨང་གཞི་བརྟན་པོ་ཡིན་པ་དང་། “མདུན་སྐྱོད་”ཀྱི་མི་དངོས་པའི་ནུས་ཤུགས་ཆེན་པོ་ཡིན་པ། “ཡག་པའི་”ངང་ཚུལ་གསལ་པོ་ཆགས་པ། “མགྱོ གས་པའི་”ཆ་རྐྱེན་ཚང་བ། ང་ཚོས་ངེས་པར་དུ་སེམས་ཁྲལ་དང་སྡུག་བསྔལ་གྱི་འདུ་ཤེས་དང་། གསར་གཏོད་འདུ་ཤེས། སྙིང་དོན་གྱི་འདུ་ཤེས། འགན་འཁྲིའི་འདུ་ཤེས་སོགས་དྲག་པོར་གཏོང་དགོས་པ་དང་། དེ་བས་འབད་བརྩོན་སྤྱོད་ལྡན་གྱིས་ཧུར་ཐག་ངང་བདེ་ཆེན་གྱི་ལས་ཀའི་རྣམ་པ་གསར་པ་གཏོད་པ། ཏང་དང་མི་དམངས་ཀྱི་མངག་བཅོལ་གལ་ཆེན་དང་རེ་འདོད་དེ་ཆུད་ཟོས་སུ་མི་གཏོང་བར་བྱེད་དགོས།
        ཏང་གི་ཚོགས་ཆེན་བཅོ་བརྒྱད་པ་དང་། སྐབས་བཅོ་བརྒྱད་པའི་ཀྲུང་དབྱང་གི་ཚང་འཛོམས་གྲོས་ཚོགས་ཐེངས་གཉིས་པ། ཀྲུང་དབྱང་དཔལ་འབྱོར་ལས་ཀའི་གྲོས་ཚོགས། ཞིང་ཆེན་སྐབས་དགུ་པའི་ཚང་འཛོམས་གྲོས་ཚོགས་ཐེངས་བཞི་པའི་དགོངས་དོན་ལ་གཞིགས་ཏེ། ད་ལོ་ལས་ཀའི་སྤྱིའི་བླང་བྱ་ནི། གཏིང་ཟབ་ཀྱིས་ཏང་གི་ཚོགས་ཆེན་བཅོ་བརྒྱད་པའི་དགོངས་དོན་སློབ་སྦྱོང་དང་དོན་འཁྱོལ་བྱེད་པ། ཏིན་ཞའོ་ཕིན་རིགས་པའི་གཞུང་ལུགས་དང་། “མཚོན་བྱེད་གསུམ”གྱི་གལ་ཆེའི་དགོངས་དོན། ཚན་རིག་དང་མཐུན་པའི་གོང་འཕེལ་ལྟ་བར་ཁྲིད་སྟོན་དུ་བྱས་ཏེ། “དཔེ་སྟོན་ཁུལ་”འཛུགས་སྐྲུན་གྱི་དམིགས་ཡུལ་ལ་དམ་པོར་དམིགས་པ། ཚན་རིག་དང་མཐུན་པའི་གོང་འཕེལ་ལྟ་བ་བརྗོད་བྱ་གཙོ་བོར་བྱེད་པ། དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་འགྲོ་སྟངས་སྒྱུར་བར་གཙོ་སྐུད་དུ་བྱེད་པ། དཔལ་འབྱོར་འཕར་བའི་སྤུས་ཚད་དང་ཕན་འབྲས་མཐོར་གཏོང་བ་ལྟེ་བར་བྱེད་པ། བརྟན་ལྷིང་ཐོག་མདུན་དུ་སྤེལ་བའི་སྤྱིའི་ནང་དོན་སྙིང་པོ་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱེད་པ། དཔལ་འབྱོར་དང་། ཆབ་སྲིད། རིག་གནས། སྤྱི་ཚོགས། སྐྱེ་ཁམས་དཔལ་ཡོན་གྱི་འཛུགས་སྐྲུན་སོགས་གཅིག་བསྡུས་ཀྱིས་མདུན་དུ་སྤེལ་བ། ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་ཏང་གི་འཛུགས་སྐྲུན་ཚན་རིག་དང་མཐུན་པའི་ཆུ་ཚད་མཐོར་གཏོང་བ། ཤུགས་འདོན་ནས་མ་དངུལ་འཇོག་ཚད་རྒྱ་སྐྱེད་གཏོང་བ། ཤུགས་ཆེན་གྱིས་ཐོན་ལས་ཀྱི་དངོས་ཤུགས་དྲག་པོར་གཏོང་བ། ཤུགས་འདོན་ནས་བཅོས་བསྒྱུར་སྒོ་འབྱེད་གཏིང་ཟབ་ཏུ་གཏོང་བ། ཤུགས་ཆེན་གྱིས་དམངས་འཚོ་འགན་སྲུང་དང་ལེགས་བཅོས་བྱེད་པ། ནུས་ཤུགས་གང་ཡོད་ཀྱིས་དཔལ་འབྱོར་སྤྱི་ཚོགས་མཆོང་སྐྱོད་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་རྣམ་པ་གསར་པ་གཏོད་ནས། རྒྱལ་ཁབ་ཡོངས་དང་ཞིང་ཆེན་ཡོངས་དང་མཉམ་དུ་ཕྱོགས་ཀུན་ནས་འབྱོར་འབྲིང་སྤྱི་ཚོགས་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་ཐུབ་པའི་ཆེད་དུ་རྨང་གཞི་བརྟན་པོ་འདིང་དགོས། ད་ལོ་དཔལ་འབྱོར་སྤྱི་ཚོགས་གོང་འཕེལ་གྱི་སྔོན་རྩིས་དམིགས་ཡུལ་གཙོ་བོ་ནི། ས་གནས་ཀྱི་སྤྱིའི་ཐོན་ཚད་རིན་ཐང18%ཡན་འཕར་བ་དང་། སྤྱི་པའི་ནོར་སྲིད་སྔོན་རྩིས་ཡོང་འབབ20%འཕར་བ། གཞི་ཁྱོན་ཡན་གྱི་བརྟན་འཇགས་རྒྱུ་ནོར་གྱི་མ་དངུལ་25%ཡན་འཕར་བ། གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་སྡོད་མིའི་ཆ་སྙོམས་ཀྱི་སྤྱོད་ཐུབ་པའི་ཡོང་འབབ13%ཡན་འཕར་བ། ཞིང་པའི་མི་རེའི་ཆ་སྙོམས་ཀྱི་དངོས་བྱུང་ཡོང་སྒོ15%ཡན་འཕར་བ། གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་ཐོ་འགོད་ལས་ཤོར་བྱེད་ཚད4.5%ནང་དུ་བཀོད་སྒྲིག་བྱེད་པ། ལས་ཁུངས་ཀྱིས་ཐོན་ལས་རིན་ཐང་གི་ནུས་ཁུངས་ཟད་གྲོན1.3%མར་བབས་པ་བརྩོན་ལེན་བྱེད་དགོས།
        (གཅིག )  གོང་འཕེལ་དམ་འཛིན་དང་། མཆོང་སྐྱོད་ལ་སྐུལ་སྤེལ་གཏོང་བ། དཔལ་འབྱོར་འཛུགས་སྐྲུན་་དུས་སྐབས་གསར་པར་སླེབས་པ། ང་ཚོས་རྒྱུན་མི་ཆད་པར་དཔལ་འབྱོར་འཛུགས་སྐྲུན་ལྟེ་བར་བྱེད་པ་དང་། མ་དངུལ་འཇོག་ཚད་འཕར་བ་དང་།  ཐོན་ལས་འཕེལ་རྒྱས། དངོས་ཤུགས་དྲག་པོ་གཏོང་བ་དེ་ལས་ཀའི་གཙོ་གནད་དུ་བྱེད་དགོས། ཤུགས་འདོན་ནས་ཐོན་ལས་ཅན་དང་། ཆ་འཕྲིན་ཅན། གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་ཅན། ཞིང་ལས་དེང་རབས་ཅན་སོགས་དུས་མཚུངས་སུ་གོང་སྤེལ་གཏོང་བ། མུ་མཐུད་དུ་དུས་ཡུན་རིང་པོའི་གོང་འཕེལ་གཏིང་ཤུགས་ཇེ་ཆེར་གཏོང་དགོས། གཏིང་ཟབ་ཀྱིས་མ་དངུལ་འཇོག་ནས་སྐུལ་སྤེལ་གཏོང་བའི་འཐབ་ཇུས་ལག་བསྟར་བྱེད་པ། “མ་དངུལ་འཇོག་ཚད་འཕར་བའི”་དཔལ་འབྱོར་མཆོང་སྐྱོད་འཕེལ་རྒྱས་ལ་སྐུལ་སྤེལ་གཏོང་བ་དོན་དག་ཆེན་པོར་བྱས་ནས་ཡག་ཅིང་དམ་པས་འཛིན་པ་དང་། ཧུར་ཐག་གིས་ཀྲུང་དབྱང་དང་ཞིང་ཆེན་གྱི་རྣམ་གྲངས་མ་དངུལ་དེ་བས་མང་པོ་བརྩོན་བྱེད་དགོས། རྣམ་གྲངས་དམ་འཛིན་བྱས་ནས། རྣམ་གྲངས་གསོག་འཇོག་ཡག་པོ་འཛིན་པ་དང་། རྣམ་གྲངས་ཀྱི་ཞིབ་བཤེར་མཆོག་ཆན་ལ་དམ་འཛིན་བྱེད་པ། རྣམ་གྲངས་ཀྱི་དོན་འཁྱོལ་ལ་དངོས་སུ་འཛིན་པ། རྣམ་གྲངས་ཀྱི་ལས་འགོ་ཚུགས་པ་མགྱོ གས་པོར་གཏོང་དགོས། ཐོན་ལས་ལ་བརྟེན་ནས་ཁུལ་སྟོབས་ལྡན་དུ་འགྱུར་བའི་འཐབ་ཇུས་ལག་བསྟར་མགྱོ གས་པོ་བྱེད་པ། ཡུན་ནན་ཞིང་ཆེན་ཐོན་ལས་འཛུགས་སྐྲུན་ལོའི་གོ་སྐབས་དམ་པོ་འཛིན་ནས། གདོས་བཅས་དཔལ་འབྱོར་གསོ་སྐྱོང་དང་དྲག་པོར་གཏོང་བ་ཚད་བརྒལ་སར་བྱེད་པ། སྡེ་ཁུལ་དཔལ་འབྱོར་ལ་ཤུགས་བསྣན་པ་དང་། དམངས་གཉེར་དཔལ་འབྱོར་གསོན་ཉམས་ལྡན་པར་སྒྲུབ་པ། རྫོང་ཁུལ་དཔལ་འབྱོར་སྟོབས་ལྡན་དུ་གཏོང་དགོས། ཤུགས་ཆེན་གྱིས་མཐོ་སྒང་གི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་ཞིང་ལས་གོང་སུ་སྤེལ་བ། བདེ་ཆེན་ཁུལ་གྱི་ས་གནས་དང་གནམ་གཤིས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ལ་བརྟེན་ནས། སྟར་ཀ་དང་། རྒུན་འབྲུམ། ནས། སྨན་རིགས། དར་འབུ། རྡོ་ཐ་བཅས“ཐོན་ལས་ཆེན་པོ་དྲུག”གཅིག་བསྡུས་ཀྱིས་འཛུགས་པ། ཧུར་ཐག་ངང་གཡག་དང་། བོད་ཕག མ་ཁ་བཅས“གསར་དུ་དར་བའི་ཁྱད་ལྡན་ཐོན་ལས་གསུམ”གསོ་སྐྱོང་བྱེད་པ། ཤུགས་འདོན་ནས་ཐོན་ལས་ཀྱི་ཕན་འབྲས་མཐོར་བཏང་ནས། རང་ཁུལ་གྱི་མཐོ་སྒང་གི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་ཞིང་ལས་གོང་འཕེལ་མགྱོ གས་པོ་གཏོང་དགོས། རང་ཁུལ་གྱི་གནས་ཚུལ་དང་མཐུན་པའི་བཟོ་ལས་ཅན་དཔེ་གསར་གྱི་འགྲོ་ལམ་དུ་སྐྱོད་པ། ཆ་འཕྲིན་ཅན་དང་བཟོ་ལས་ཅན་གཏིང་ཟབ་ཀྱིས་མཉམ་འབྲེལ་བྱེད་པར་སྐུལ་སྤེལ་གཏོང་དགོས། ཆུ་མཛོད་གནས་སྤོ་ཡུལ་མི་བཀོད་སྒྲིག་ཡག་པོ་བྱེད་པའི་གཞི་འཛིན་སའི་འོག མངའ་ཁོངས་ནང་གི་གཙང་གཉིས་བཞུར་ཁུལ་གྱི་ཆུ་གློག་ས་ཚིགས་གཉིས་ཀྱི་འཛུགས་སྐྲུན་མགྱོ གས་པོ་གཏོང་དགོས། གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་གསེབ་གློག་དྲའི་འཛུགས་སྐྲུན་དང་ལེགས་བཅོས་ལ་དམ་འཛིན་བྱེད་པ་དང་། གཡག་ར་དང་ཕུའུ་ལམ་སོགས་གཏེར་ཁུལ་གཙོ་བོའི་འཛུགས་སྐྲུན་མགྱོ གས་པོ་གཏོང་བ།གློག་དང་གཏེར་ལས་མགྱོ གས་པོ་དང་མཉམ་འབྲེལ་ངང་གོང་དུ་འཕེལ་བར་སྐུལ་མ་གཏོང་དགོས། ཡུལ་སྐོར་ལས་རིགས་གཙོ་བོར་བྱེད་པའི་དེང་རབས་ཞབས་ཞུ་ལས་རིགས་སྐུལ་སྤེལ་མགྱོ གས་པོ་གཏོང་བ། མུ་མཐུད་དུ་ཞབས་ཞུ་ལས་རིགས་ཀྱི་གོང་འཕེལ་གཞི་ཁྱོན་དང་ཆུ་ཚད་མཐོར་གཏོང་དགོས། གཏན་ནས་མི་འགུལ་པར་སྤྱི་དབང་མ་ཡིན་པའི་དཔལ་འབྱོར་གོང་དུ་སྤེལ་བ། དཔལ་འབྱོར་གྱི་གཞི་ཁྱོན་མུ་མཐུད་དུ་ཆེ་རུ་གཏོང་དགོས།     ཏན་ཏིག་གིས“དམར་སྐུད་སྲུང་བ་དང་། གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་གསེབ་མཉམ་འབྲེལ་བྱེད་པ། གྲོང་རྡལ་རི་ཐོག་འགྲོ་བ། ཞིང་པ་གྲོང་ཁྱེར་དུ་འཇུག་པའི་”བསམ་བློ་འཛིན་ནས། “རི་ཁུལ་གྲོང་ཁྱེར་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་པ་དང་། གྲོང་རྡལ་འབྲིང་ཆུང་གོང་དུ་སྤེལ་བ། ཚོགས་ཁག་གོང་འཕེལ་མངོན་འགྱུར་བྱུང་བ། གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་གསེབ་ཕུང་པོ་གཅིག་གི་”རྣམ་པ་མཚོན་པ། བདེ་ཆེན་གྱི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་གྱི་ལམ་གསར་པ་ཞིག་གཏོད་དགོས། སྲིད་འཛིན་ལས་དོན་གྱི་དོ་དམ་སྒྲིག་གཞི་བཅོས་བསྒྱུར་བདེ་བླག་ངང་མདུན་དུ་སྤེལ་བ། གྲོང་གསེབ་ཐོན་ལས་རྒྱུ་ཆའི་བཅོས་བསྒྱུར་མགྱོ གས་པོ་གཏོང་བ། དངུལ་རྩའི་ཕྱོགས་བསྡུས་བཅོས་བསྒྱུར་གཏིང་ཟབ་ཏུ་གཏོང་དགོས། ཧུར་ཐག་ངང་དངོས་ཤུགས་ཡོད་པའི་ཀྲུང་དབྱང་གི་ཁེ་ལས་དང་ཡུན་ནན་གྱི་ཁེ་ལས་རང་ཁུལ་ནང་དུ་འདྲེན་པ། ཧུར་ཐག་ངང་ཆ་རྐྱེན་ཡོད་པའི་སྡེ་ཁག་དང་ཁེ་ལས་ཕྱིར་ཐོན་པ་ལ་སྐུལ་འདེགས་བྱེད་པ། མུ་མཐུད་དུ་རྒྱལ་སྤྱི་དང་རྒྱལ་ནང་གི་ཚོང་ར་གཉིས་དང་ཐོན་ཁུངས་གཉིས་སྤྱོད་པའི་ནུས་པ་མཐོར་གཏོང་བ། གོམ་གང་མདུན་སྤོས་ཀྱིས་དཔལ་འབྱོར་གོང་འཕེལ་གྱི་སྐྱེ་སྟོབས་ཇེ་ཆེར་གཏོང་དགོས།
        (གཉིས། )བརྟན་ལྷིང་ལ་དམ་འཛིན་བྱེད་པ་དང་འཆམ་མཐུན་འཛུགས་སྐྲུན་བྱས་ནས། བདེ་འཇགས་འཛུགས་སྐྲུན་གྲུབ་འབྲས་གསར་པ་ཐོབ་པ་ལ་སྐུལ་སྤེལ་གཏོང་དགོས། ང་ཚོས་ཐོག་མཐའ་བར་གསུམ་དུ་སྤྱི་ཚོགས་བརྟན་ལྷིང་འགན་སྲུང་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱེད་པར་ཚད་མཐོ་བའི་ཆབ་སྲིད་འགན་འཁྲིའི་དམ་འཛིན་བྱེད་པ་དང་།དངོས་འཛིན་བྱེད་པ། བློ་བརྟན་འགྱུར་མེད་ཀྱིས་ཀྲུང་དབྱང་དང་ཞིང་ཨུའི་བོད་ཁུལ་བརྟན་ལྷིང་འགན་སྲུང་སྐོར་གྱི་རབ་དང་རིམ་པའི་བྱ་ཐབས་དང་སྲིད་ཇུས་བཅས་ལ་གཞིགས་ཏེ། རྒྱུན་མི་ཆད་པའི་སྒོ་ནས་བསམ་བློ་དམ་པོར་སྲུང་བ་དང་། བྱ་ཐབས་གྲ་སྒྲིག་ནན་པོ་བྱེད་པ། ལས་ཀའི་ནུས་ཤུགས་ཇེ་ཆེར་འདོན་པ། སྤྱི་ཚོགས་ཧྲིལ་པོའི་འཆམ་མཐུན་བརྟན་ལྷིང་འགན་སྲུང་བྱེད་དགོས། མི་རིགས་ས་ཁུལ་གྱི་རང་སྐྱོང་ལམ་ལུགས་རྒྱུན་འཁྱོངས་དང་འཐུས་ཚང་དུ་གཏོང་བ། མུ་མཐུད་དུ《ཡུན་ནན་ཞིང་ཆེན་བདེ་ཆེན་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་ཡར་ཐོན་སྲོལ་ཡིག་》དང་《ལག་བསྟར་སྒྲིག་སྲོལ་ཞིབ་ཕྲ》དོན་འཁྱོལ་ཡག་པོ་བྱེད་དགོས། མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་གྱི་དྲིལ་བསྒྲགས་སློབ་གསོ་དང་། མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་ཡར་ཐོན་གསར་གཏོད་བྱེད་སྒོ་རྒྱ་ཆེ་ཞིང་གཏིང་ཟབ་ཏུ་གཏོང་བ། གོམ་གང་མདུན་སྤོས་ཀྱིས་དངོས་ཡོད་དང་། འཚོ་བ། མང་ཚོགས་སོགས་ལ་འབྲེལ་བ་དམ་པོར་བྱེད་པ། 

        “ཁ་བྲལ་མི་ཐུབ་པ་གསུམ”གྱི་བསམ་བློ་དེ་བས་མི་སེམས་གཏིང་ལ་འཇགས་པར་བྱེད་དགོས། གཏིང་ཟབ་ཀྱིས《ཡུན་ནན་ཞིང་ཆེན་བདེ་ཆེན་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་བོད་ལུགས་ནང་བསྟན་དགོན་པའི་དོ་དམ་སྲོལ་ཡིག》དང་《ལག་བསྟར་སྒྲིག་སྲོལ་ཞིབ་ཕྲ》དོན་འཁྱོལ་ཡག་པོ་བྱེད་དགོས། མུ་མཐུད་དུ་གཏིང་ཟབ་ཀྱིས་རྒྱལ་གཅེས་རིང་ལུགས་ཀྱི་སློབ་གསོ་དང་ཁྲིམས་ལུགས་དྲིལ་བསྒྲགས་སློབ་གསོའི་བྱེད་སྒོ་སྤེལ་བ། དགོན་པའི་སྤྱི་ཚོགས་སྤྱི་པའི་ཞབས་ཞུ་མ་ལག་གི་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་སྐུལ་མ་གཏོང་བ། གཙོ་བོར་དགོན་པའི་ཆུ་འདོན་དང་། གཞུང་ལམ། གློག་འདོན། རླུང་འཕྲིན་བརྙན་འཕྲིན་ལྟ་བ་དང་། གྲྭ་བཙུན་གྱི་སྨན་བཅོས་དང་། དམའ་སྲུང་། སྨན་བཅོས་འགན་སྲུང་སོགས་གནས་ཚུལ་ཐག་གཅོད་དགོས། བློ་བརྟན་འགྱུར་མེད་ཀྱིས་ཏ་ལའི་ཚོགས་ཁག་གིས་ཁ་ཕྲལ་སིམ་འཛུལ་བྱེད་སྒོ་བཀག་འགོག་བྱེད་པ། ཏན་ཏིག་གིས་“འགལ་བའི་རྩོད་གཞི་དང་བརྟན་སྲུང་གི་མངོན་མེད་རྐྱེན་ངན་ཞིབ་བཤེར་ཆེན་པོ་བྱེད་པའི་བྱེད་སྒོ”དང་“བརྟན་སྲུང་ལས་བྱེད་པ་བརྒྱ་ལྷག་གཞི་རིམ་དུ་ལས་ཀ་ཁྲིད་སྟོན་བྱེད་སྒོ”ཡག་པོ་སྤེལ་བ། ཏན་ཏིག་ངང་བརྟན་སྲུང་ལས་ཀའི་རྨང་གཞི་སྲ་བརྟན་དུ་གཏོང་བ། ནན་པོའི་ངང་རང་བསྲེགས་དང་བཅས་པའི་ཐལ་དྲགས་པའི་དོན་དག་རང་ཁུལ་དུ་བྱུང་བར་བཀག་འགོག་བྱེད་དགོས། ཤུགས་ཆེན་གྱིས་སྤྱི་ཚོགས་དོ་དམ་གསར་གཏོད་ལ་སྐུལ་སྤེལ་གཏོང་བ། མི་ཚོགས་གཙོ་བོ་དང་། ཁྱབ་ཁོངས་གཙོ་བོ། ལས་རིགས་གཙོ་བོའི་ཁྲོད་ཀྱི་ཞབས་ཞུའི་དོ་དམ་ཤུགས་ཆེར་གཏོང་དགོས། འགྲུལ་ཞུགས་མི་གྲངས་དང་། དམིགས་གསལ་མི་ཚོགས། སྤྱི་ལ་དབང་བ་མིན་པའི་དཔལ་འབྱོར་རྩ་འཛུགས། སྤྱི་ཚོགས་རྩ་འཛུགས་ཞབས་ཞུའི་དོ་དམ་ཤུགས་ཆེར་གཏོང་བ། མང་ཚོགས་ཀྱི་ཁེ་དབང་མཉམ་འབྲེལ་དང་། མང་ཚོགས་ཁེ་ཕན་འགན་སྲུང་། སྤྱི་ཚོགས་འགལ་བ་ཐག་གཅོད། སྤྱི་ཚོགས་བརྟན་འཇགས་ཀྱི་ཉེན་ཁའི་ཞིབ་དཔྱད། སྤྱི་ཚོགས་ལེགས་བཅོས། མཁོ་བསྟུན་དོ་དམ་སོགས་སྒྲིག་འཛུགས་པ་དང་འཐུས་ཚང་དུ་གཏོང་བ། གཞི་རིམ་བརྟན་སྲུང་ལྟེ་གནས་སྟེགས་བུའི་དྲ་བ་ཅན་གྱི་དོ་དམ་ལས་ཀ་མགྱོ གས་སུ་གཏོང་བ། ལོ་ནང་དུ་ཁུལ་ཡོངས་ཀྱི་གཞི་རིམ་བརྟན་སྲུང་ལྟེ་གནས་སྟེགས་བུའི་འཛུགས་སྐྲུན་ལས་ཀ་ལེགས་འགྲུབ་བྱུང་བར་བརྩོན་ལེན་བྱེད་དགོས། ཡིག་སྐུར་ངོ་གཏུག་གི་ལམ་ལུགས་འཐུས་ཚང་དུ་བཏང་ནས། དུས་ཐོག་ཏུ་མང་ཚོགས་ཀྱི་ལུགས་མཐུན་རེ་འདོད་ཐག་གཅོད་ཡག་པོ་བྱེད་དགོས། བརྟན་པོའི་ངང་བྱས་ཉེས་བཟོ་བར་རྡུང་རྡེག་བྱས་ནས། མི་དམངས་མང་ཚོགས་ཀྱི་བདེ་འཇགས་ཀྱི་ཚུར་སྣང་དང་ཡིད་ཚིམ་ཚད་མཐོར་གཏོང་དགོས། མུ་མཐུད་དུ་དུག་རྫས་བཀག་འགོག་དང་ཨེ་ཙི་འགོས་ནད་སྔོན་འགོག་བྱེད་པའི་འཐབ་འཛིང་གཏིང་ཟབ་ཏུ་གཏོང་བ་དང་ཁྲིམས་ལྟར་ལོག་ཆོས་རྩ་འཛུགས་དང་ཆོས་ལུགས་ལ་བརྟེན་ནས་རྩ་འཛུགས་བྱེད་པའི་ཁྲིམས་འགལ་བྱེད་སྒོ་སོགས་ལ་རྡུང་རྡེག་དྲག་པོ་བྱེད་དགོས།
        (གསུམ)དམངས་མཚོ་ལ་དམ་འཛིན་བྱས་ནས།  དམངས་འདོད་དང་འགྲོས་ནས་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འཛུགས་སྐྲུན་གོམ་སྟབས་ཇེ་མགྱོ གས་སུ་གཏོང་བར་སྐུལ་སྤེལ་གཏོང་དགོས། ང་ཚོས་དམངས་འཚོའི་ཁེ་ཕན་གཉེར་བ་དང་།  དམངས་མཚོའི་སྐོར་གྱི་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་བྱས་ནས། ཐོག་མཐའ་བར་དུ་རྒྱ་ཆེའི་མི་དམངས་མང་ཚོགས་ཀྱི་གཞི་རྩའི་ཁེ་ཕན་མངོན་འགྱུར་བྱུང་བ་དང་། འགན་སྲུང་བྱེད་པ། འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་རྒྱུ་དེ་ལས་ཀ་ཡོངས་ཀྱི་རྐང་འཛུགས་ས་དམིགས་ཡུལ་དུ་འཛིན་ནས། ཏན་ཏིག་གིས་མི་རིགས་ཁག་གི་མི་དམངས་ཀྱི་ཐོན་སྐྱེད་འཚོ་བ་དང་འབྲེལ་བའི་སྤྱི་ཚོགས་བྱ་གཞག་ཁག་མགྱོ གས་མྱུར་དུ་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་དགོས་ཤིང་། ཁུལ་ཡོངས་ཀྱི་མི་རིགས་ཁག་གི་མི་དམངས་རྣམས་ཀྱིས་མཉམ་དུ་འཛུགས་སྐྲུན་བྱས་ནས་བཅོས་བསྒྱུར་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་འབྲས་བུ་མཉམ་རོལ་བྱེད་དགོས། རྒྱུན་སྲིང་དུ་དམངས་འཚོ་དང་དམངས་ཕན་སྐོར་གྱི་ཨར་ལས་གཙོ་བོ་ཁག་སྤེལ་དགོས། ཀྲུང་དབྱང་གི་དམངས་ཕན་སྲིད་ཇུས་ཁག་གཞི་རིམ་དུ་ལག་བསྟར་དང་མངོན་འགྱུར་བྱུང་བར་དམ་འཛིན་བྱས་ནས།  དམངས་འཚོའི་ཨར་ལས་ཀྱིས་དམངས་བློའི་ཨར་ལས་ལ་སྐུལ་དགོས།  མང་ཚོགས་ཀྱི་ཡོང་འབབ་ཡར་སྣོན་བཏང་བ་དེ་རིམ་ཁག་གི་ཏང་སྲིད་ལས་ཀའི་ཤུགས་འདོན་སར་འཛིན་ནས། ཐབས་བརྒྱ་ཇུས་སྟོང་གིས་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་སྡོད་དམངས་ཀྱི་ཡོང་འབབ་མཐོར་འདེགས་གཏོང་དགོས། དབུལ་སྐྱོར་ཤུགས་ཚད་ཇེ་མཐོར་བཏང་ནས། གསར་འབྱེད་ཅན་གྱི་དབུལ་སྐྱོར་ཐབས་ཇུས་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱས་པ་དང་། དབུལ་སྐྱོར་བྱ་ཐབས་གསར་གཏོད་བྱས་པ། སྐྱེ་ཁམས་སྲུང་སྐྱོང་དང་། ཨར་ལས་འཛུགས་སྐྲུན། གོད་སྐྱོབ་གོད་སྲུང་། གྲོང་རྡལ་ཆུང་ཆུང་འཛུགས་སྐྲུན་དང་ཟུང་འབྲེལ་བྱས་ནས། འགྲིམ་འགྲུལ་ལམ་རྒྱུད་དང་། གྲོང་རྡལ་མཐའ་ཁོར་བཅས་ཡུལ་སྤོའི་ས་ཁོངས་གཙོ་བོ་འབུར་དུ་ཐོན་ནས། ཏན་ཏིག་གིས་སྐྱེ་ཁམས་གནས་སྤོ་སྤེལ་ཞིང་། སྤོ་ཐུབ་པ་དང་། ལྷིང་སུ་འཇགས་པ། ཕྱུག་ཐུབ་པ་བྱས་ནས་དབུལ་ཕོངས་མང་ཚོགས་རྣམས་མགྱོ གས་མྱུར་གྱི་དབུལ་ཐར་ཕྱུག་འགྱུར་བྱེད་དགོས། སྔར་ལས་ཡག་པའི་ལས་ཞུགས་སྲིད་ཇུས་ལག་བསྟར་བྱས་ནས། ཤུགས་ཆེས་ལས་ཞུགས་ལས་གནས་གསར་འབྱེད་བྱེད་དགོས། སྒེར་གྱིས་ལས་སྒོ་གསར་འབྱེད་བྱེད་པར་ཧུར་ཐག་གིས་སྐུལ་ལྕག་བཏང་བ་དང་། དཀའ་ངལ་མི་སྣ་དང་ལས་ཞུགས་མི་སྣ་ཅིའང་མེད་པའི་ཁྱིམ་ཚང་ལ་ལས་ཞུགས་རོགས་སྐྱོར་བྱས་ནས་འབད་བརྩོན་གྱིས་ལས་ཞུགས་འདང་ངེས་བྱེད་པར་སྐུལ་དགོས།  བྱ་གཞག་སྡེ་ཁག་གི་རྒན་གསོ་ཉེན་འགོག་དང་། གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་གྱི་སྡོད་དམངས་ཀྱི་རྒན་གསོའི་ཉེན་འགོག་ལམ་ལུགས་འཛུགས་པ་དང་འཐུས་ཚང་དུ་བཏང་ནས། འབད་བརྩོན་གྱིས་དཔེ་གསར་ཅན་གྱི་ཞིང་གྲོང་གི་སྤྱི་ཚོགས་རྒན་གསོའི་ཉེན་འགོག་དང་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་གྱི་སྡོད་དམངས་ཀྱི་རྒན་གསོ་ཉེན་འགོག་ལམ་ལུགས་ཡོངས་སུ་ཁེབས་ཐུབ་པ་བྱེད་དགོས། དམིགས་བསལ་གྱི་དཀའ་ངལ་མང་ཚོགས་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་རོགས་སྐྱོར་བྱེད་ཤུགས་ཇེ་ཆེར་གཏོང་བ་དང་། གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་གྱི་འགན་སྲུང་ཅན་གྱི་སྡོད་ཁང་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་ཚད་ཇེ་ཆེར་གཏོང་བ་དང་བསྐོ་མངག་དོ་དམ་ཤུགས་ཆེར་གཏོང་དགོས། གཅིག་བསྡུས་སློབ་གཉེར་གྱི་གྲུབ་འབྲས་སྲ་བརྟན་དུ་བཏང་ཞིང་། སློབ་གསོའི་ཐོན་ཁུངས་ལུགས་མཐུན་གྱིས་སྒྲིག་སྦྱོར་བྱས་ནས་སློབ་གསོའི་དྲང་སྙོམས་ལ་སྐུལ་ནས་རིམ་ཁག་དང་རིགས་སོ་སོའི་སློབ་གསོ་དག་མཐུན་སྦྱོར་གྱིས་འཕེལ་རྒྱས་ཕྱིན་པར་སྐུལ་སྤེལ་གཏོང་དགོས། སྨན་བཅོས་འཕྲོད་བསྟེན་བྱ་གཞག་སྐོར་གྱི་བཅོས་བསྒྱུར་འཕེལ་རྒྱས་ཇེ་མགྱོ གས་སུ་བཏང་ནས། གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་གསེབ་གཉིས་པའི་སྡོད་དམངས་ཡོངས་སུ་ཁེབས་པའི་སྤྱི་པའི་འཕྲོད་བསྟེན་དང་གཞི་རྩའི་སྨན་བཅོས་ཞབས་ཞུ་མ་ལག་འཛུགས་པ་དང་འཐུས་ཚང་དུ་གཏོང་དགོས། གནོད་འཚེ་སྔོན་འགོག་བྱས་པ་དང་ཇེ་ཉུང་དུ་གཏོང་བའི་ལས་ཀར་ཤུགས་རྒྱག་པ་དང་། བགྲེས་སོང་གི་ལས་ཀར་ཤུགས་རྒྱག་ཅིང་དབང་པོ་སྐྱོན་ཅན་མི་སྣའི་བྱ་གཞག་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་དགོས།  འཆར་ལྡན་བུ་བཙའ་སྟེ་གཞི་རྩའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྲིད་ཇུས་དེ་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱས་ནས། བུ་བཙའི་ཚད་འོས་འཚམ་དུ་ལྷིང་འཇགས་ཐུབ་པ་བྱེད་དགོས། མི་གྲངས་ཡུན་རིང་དུ་ཆ་སྙོམས་ཀྱིས་འཕེལ་རྒྱས་ཕྱིན་པར་སྐུལ་སྤེལ་གཏོང་དགོས།  ཤུགས་ཡོངས་འདོན་ནས་2014ལོའི་ཞིང་ཆེན་ཡོངས་ཀྱི་མི་རིགས་ལུས་རྩལ་ཚོགས་པའི་གྲ་སྒྲིག་ལས་ཀ་སྤེལ་དགོས།  ད་ལོར་སྤུས་ཚད་དང་འབོར་ཚད་ལྟར་བྱ་འགུལ་སྤེལ་ཡུལ་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་ཚར་དགོས། ལུས་རྩལ་པའི་སྦྱོང་བརྡར་ལས་ཀ་ཡག་པོ་བྱས་ནས་གྲུབ་འབྲས་ཡག་པོ་བླངས་ཐུབ་པར་བརྩོན་ལེན་བྱེད་དགོས། 
        (བཞི)དམངས་གཙོ་དམ་འཛིན་བྱེད་ཅིང་། འགྲིལ་ཤུགས་གཅིག་ཏུ་འདུས་ནས། ཁྲིམས་སྐྱོང་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་སྐུལ་ནས་ཆུ་ཚད་གསར་དུ་སླེབས་དགོས།  ང་ཚོས་ཏང་གིས་འགོ་ཁྲིད་པ་དང་། མི་དམངས་ཀྱིས་ཁྱིམ་བདག་བྱེད་པ། ཁྲིམས་ལྟར་རྒྱལ་སྐྱོང་བྱེད་པའི་མཐུན་སྒྲིལ་གཅིག་འགྱུར་དེ་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱེད་དགོས།  སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་ཀྱི་དམངས་གཙོ་རྒྱ་སྐྱེད་གཏོང་བ་དང་། སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་ཁྲིམས་སྐྱོང་འཐུས་ཚང་དུ་གཏོང་བ། དམངས་གཙོ་མཐུན་སྒྲིལ་དང་། གསོན་ཉམས་ལྡན་པ།  ལྷིང་འཇགས་འཆམ་མཐུན་གྱི་ཆབ་སྲིད་གནས་ཚུལ་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་སྲ་བརྟན་དུ་གཏོང་བ།  མི་དམངས་འཐུས་མི་ཚོགས་པའི་ལམ་ལུགས་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱེད་པ་དང་འཐུས་ཚང་དུ་གཏོང་བ། རིམ་ཁག་གི་མི་དམངས་འཐུས་ཚོགས་དང་དེའི་རྒྱུན་ལས་ཨུ་ཡོན་གྱིས་ཁྲིམས་ལྟར་འགན་ནུས་ལག་བསྟར་བྱེད་པར་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་དགོས།  ཀྲུང་གོ་གོང་ཁྲན་ཏང་གིས་འགོ་ཁྲིད་པའི་ཏང་མང་མཉམ་ལས་དང་ཆབ་སྲིད་གྲོས་མོལ་ལམ་ལུགས་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱེད་པ་དང་འཐུས་ཚང་དུ་བཏང་ནས། མི་དམངས་སྲིད་གྲོས་ཀྱིས་མཐུན་སྒྲིལ་དང་དམངས་གཙོ་གཉིས་ཀ་བརྗོད་བྱ་གཙོ་བོར་འཛིན་ནས་ཆབ་སྲིད་གྲོས་མོལ་དང་། དམངས་གཙོ་ལྟ་སྐུལ། སྲིད་ཞུགས་སྲིད་གྲོས་བཅས་ཀྱི་འགན་ནུས་ལག་བསྟར་བྱེད་པར་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་དགོས། རྒྱ་ཆེ་བའི་རྒྱལ་གཅེས་འཐབ་ཕྱོགས་གཅིག་གྱུར་སྲ་བརྟན་དུ་གཏོང་བ། བཟོ་ཚོགས་དང་། གུང་གཞོན་ཚོགས་པ། བུད་མེད་མཉམ་འབྲེལ་ལྷན་ཚོགས་བཅས་ཀྱི་མི་དམངས་ཚོགས་པས་ཁྲིམས་ལྟར་ལས་ཀ་ཁག་སྒྲུབ་པར་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་དགོས། གཞི་རིམ་གྱི་སྲིད་དབང་འཛུགས་བསྐྲུན་ལ་ཤུགས་རྒྱག་ཅིང་། ཧུར་ཐག་གིས་གཞི་རིམ་གྱི་དམངས་གཙོ་རྒྱ་སྐྱེད་བཏང་ནས། ཁྲིམས་ལྟར་སྤྱི་དམངས་ཀྱི་གོ་ཆོག་པའི་དབང་ཆ་དང་། ནང་ཞུགས་དབང་ཆ། གཏམ་བཤད་དབང་ཆ་དང་ལྟ་སྐུལ་དབང་ཆར་འགན་སྲུང་བྱེད་དགོས། ཁྲིམས་ལྟར་རྒྱལ་སྐྱོང་བྱེད་པའི་གཞི་རྩའི་སྲིད་ཇུས་ལག་བསྟར་ནན་ཏན་བྱས་ནས། ཤུགས་ཆེས་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་ཀྱི་ཁྲིམས་སྐྱོང་དགོངས་དོན་དར་རྒྱས་བཏང་ནས། ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་ཁྲིམས་སྐྱོང་བདེ་ཆེན་གྱི་འཛུགས་བསྐྲུན་ཆུ་ཚད་མཐོར་འདེགས་གཏོང་བ། ས་གནས་རང་གི་ཁྱད་ཆོས་འབུར་དུ་ཐོན་ནས། ཚན་རིག་དང་མཐུན་གྱི་ཁྲིམས་འཛུགས་དང་། དམངས་གཙོས་ཁྲིམས་འཛུགས་བྱེད་པར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་དགོས། ཁྲིམས་ལྟར་སྲིད་འཛིན་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱས་ནས། ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་ཁྲིམས་སྐྱོང་སྲིད་གཞུང་དང་ཞབས་ཞུ་ཅན་གྱི་སྲིད་གཞུང་འཛུགས་བསྐྲུན་བྱེད་པར་སྐུལ་དགོས། ཁྲིམས་འཛིན་གྱི་ནང་རྐྱེན་དང་ལས་ཀའི་ནང་རྐྱེན་བཅོས་བསྒྱུར་གཏིང་ཟབ་ཏུ་བཏང་ནས། ཁྲིམས་གཅོད་སྡེ་ཁག་དང་ཞིབ་བཤེར་སྡེ་ཁག་གིས་ཁྲིམས་ལྟར་ཁྲིམས་གཅོད་དབང་ཆ་དང་། ཞིབ་བཤེར་དབང་ཆ་སྤྱོད་པར་ཁག་ཐེག་བྱེད་དགོས། ཁྲིམས་འཛིན་རུ་ཁག་འཛུགས་བསྐྲུན་ལ་ཤུགས་རྒྱག་ནས། ནན་ཏན་དང་དྲང་མཉམ། དཔལ་ཡོན་ཅན་གྱིས་ཁྲིམས་འཛིན་བྱེད་དགོས། ཤུགས་ཆེས་ཁྲིམས་སྐྱོང་དྲིལ་བསྒྲགས་སློབ་གསོ་བྱས་ནས། ནན་ཏན་གྱིས“དྲུག་ལྔ”ཁྲིམས་ལུགས་ཁྱབ་གདལ་འཆར་གཞི་ལག་བསྟར་བྱས་ནས། འབད་བརྩོན་གྱིས་དམངས་ཡོངས་ཀྱི་ཁྲིམས་ལུགས་བྱང་ཚད་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཡོངས་ཀྱི་ཁྲིམས་སྐྱོང་ཅན་གྱི་དོ་དམ་ཆུ་ཚད་མཐོར་འདེགས་གཏོང་དགོས། ཁྲིམས་སྐྱོང་ཤང་གྲོང་དང་། ཁྲིམས་སྐྱོང་སྤྱི་ཚོགས་འཛུགས་བསྐྲུན་བྱ་འགུལ་གཏིང་ཟབ་ཏུ་གཏོང་དགོས།  སྤྱི་པའི་བཅའ་ཁྲིམས་ཞབས་ཞུའི་མ་ལག་འཐུས་ཚང་དུ་གཏོང་ཞིང་། ཁྲིམས་ལུགས་རོགས་སྐྱོར་དང་ཁྲིམས་འཛིན་རོགས་སྐྱོར་ལས་ཀར་ཤུགས་རྒྱག་ནས། ཁྲིམས་ལུགས་ཞབས་ཞུའི་ཁྱབ་ཁོངས་ཇེ་ཡངས་སུ་གཏོང་དགོས། རིམ་ཁག་གི་འགོ་ཁྲིད་ལས་བྱེད་པས་སྣེ་ཁྲིད་བྱས་ཏེ་ཁྲིམས་ལུགས་སྦྱོང་བ་དང་སྤྱོད་པ། བརྩི་སྲུང་བྱེད་དགོས། ཁྲིམས་ལྟར་ལས་ཀ་སྒྲུབ་པ་དང་། ཁྲིམས་ལུགས་ཀྱི་ལ་རྒྱ་དང་དབང་ཐང་སྲུང་འཛིན་བྱས་ནས། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་དྲང་སྙོམས་དང་བདེན་དོན་ལ་འགན་སྲུང་བྱེད་དགོས།  དམག་ས་ལག་བསྟར་ནན་ཏན་བྱས་ནས་འཆམ་མཐུན་བོད་ཁུལ་གྱི་གན་རྒྱའི་གཏན་འབེབས་སོ་སོ་ནན་ཏན་གྱིས་ལག་བསྟར་བྱེད་དགོས། དམག་ལ་བརྩི་སྲུང་དང་མི་དམངས་ལ་གཅེས་བའི་བྱ་འགུལ་གཏིང་ཟབ་ཏུ་སྤེལ་ནས། དམག་སྲིད་དང་དམག་དམངས་བར་གྱི་མཐུན་སྒྲིལ་ལ་འགན་སྲུང་བྱེད་དགོས། 
        (ལྔ)རིག་གནས་དར་སྲོལ་ལ་དམ་འཛིན་བྱས་ནས། རིག་གནས་འཛུགས་སྐྲུན་གྱི་རྣམ་པ་གསར་པ་སྤེལ་བར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་དགོས།  ང་ཚོས་སྲ་བརྟན་འགྱུར་མེད་དུ་ཀྲུང་གོའི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་ཀྱི་རིག་གནས་འཕེལ་རྒྱས་ལམ་བུར་འགྲོ་ནས། མི་དམངས་ལ་ཞབས་ཞུ་བྱེད་པ་དང་། སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་ལ་ཞབས་ཞུ་བྱེད་པའི་ལམ་ཕྱོགས་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱས་པ་དང་། སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་ཀྱི་ཕུལ་བྱུང་རིག་གནས་ཀྱི་མདུན་སྐྱོད་ལམ་ཕྱོགས་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱས་ནས། རིག་གནས་ཀྱིས་ཁུལ་དར་སྤེལ་བཏང་བར་དམ་འཛིན་བྱས་ནས་རིག་གནས་དར་རྒྱས་ལ་སྐུལ་ཏེ། དཔལ་འབྱོར་སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རྒྱས་ཕྱིན་པར་རིག་གནས་ཀྱི་རྒྱབ་སྐྱོར་ཆེན་པོ་མཁོ་སྤྲོད་བྱེད་དགོས། སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་ཀྱི་གཙོ་གནད་ཀྱི་རིན་ཐང་མ་ལག་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་པར་ཤུགས་རྒྱག་ནས། ཁུལ་ཡོངས་ཀྱི་མི་དམངས་རྣམས་མཐུན་སྒྲིལ་འབད་བརྩོན་བྱེད་པའི་ཐུན་མོང་གི་བསམ་བློའི་རྨང་གཞི་སྲ་བརྟན་དུ་གཏོང་དགོས། ངོ་ཚ་དང་གཟི་བརྗིད་དབྱེ་འབྱེད་བྱེད་ཤེས་པ་དང་། གཟུར་གནས། འཆམ་མཐུན་བཅས་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་དར་སྲོལ་གསོ་སྐྱོང་བྱེད་དགོས། ཧུར་ཐག་གིས་ཞིང་ཨུས་འདོན་པའི་མཐོ་ཞིང་ཡངས་པ་དང་སྒོ་འབྱེད་པ། ཁོང་ཡངས་པའི་མཐོ་སྒང་གི་བག་ཆགས་དང་སྲ་བརྟན། འགན་ཁུར་བ། དྲང་བདེན་བཅས་རི་མཐོའི་བག་ཆགས་ལག་བསྟར་བྱེད་དགོས། དམངས་ཕྱུག་གིས་ཁུལ་སྟོབས་ལྡན་དུ་བཏང་བའི་ནུས་ཤུགས་ཆེན་པོ་གཅིག་སྒྲིལ་བྱེད་དགོས། སྤྱི་ཚོགས་སྤྱིའི་ཀུན་སྤྱོད་དང་། ལས་གནས་ཀུན་སྤྱོད། ཁྱིམ་ཚང་གི་ཀུན་སྤྱོད་དང་མི་སྒེར་གྱི་ཀུན་སྤྱོད་བཅས་ཀུན་སྤྱོད་བཞི་པོའི་ཨར་ལས་རྩ་འཛུགས་བྱེད་ཅིང་ལག་བསྟར་བྱེད་དགོས། མང་ཚོགས་ཅན་གྱི་བསམ་བློའི་དཔལ་ཡོན་འཛུགས་སྐྲུན་བྱ་འགུལ་རྒྱ་ཆེར་སྤེལ་དགོས།  ཧུར་ཐག་གིས་རིག་གནས་ལམ་ལུགས་བཅོས་བསྒྱུར་ལ་སྐུལ་ནས། མི་རིགས་དམངས་ཁྲོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གནས་སྲུང་སྐྱོང་དང་རྒྱུད་འཛིན་ལས་ཀ་གཏིང་ཟབ་ཏུ་སྤེལ་ནས། བདེ་ཆེན་གྱི་མི་རིགས་རིག་གནས་སྐྱེ་ཁམས་སྲུང་སྐྱོང་གི་ཚོད་ལྟ་ཁུལ་འཛུགས་བསྐྲུན་བྱེད་པར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་དགོས། མུ་མཐུད་དུ་རིག་གནས་ཀྱིས་དམངས་ལ་ཕན་པའི་ཨར་ལས་ལག་བསྟར་བྱས་ནས། རྒྱང་བསྒྲགས་བརྙན་འཕྲིན་གྲོང་ཚོ་ཀུན་ལ་ཁྱབ་པ་དང་། ཞིང་གྲོང་གི་དཔེ་མཛོད་ཁང་བཅས་རིག་གནས་ཀྱིས་དམངས་ལ་ཕན་པའི་ཨར་ལས་འཛུགས་སྐྲུན་ལག་བསྟར་བྱས་ནས། གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་གསེབ་ལ་ཁེབས་པ་དང་། མི་རིགས་ཁག་གི་མང་ཚོགས་ལ་ཕན་པའི་ཐུན་མོང་གི་རིག་གནས་ཞབས་ཞུ་མ་ལག་འཛུགས་དགོས།  རིག་རྩལ་གསར་རྩོམ་བྱེད་པར་རྒྱབ་སྐྱོར་དང་སྣེ་ཁྲིད་བྱེད་ཤུགས་ཇེ་ཆེར་བཏང་ནས། སེམས་ཀྱི་ཉི་ཟླའི་སྤུས་རྟགས་འཛུགས་པར་གཞིགས་ནས། ས་གནས་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་གློག་བརྙན་དང་རྩོམ་རིག ཟློས་གར་གྱི་བརྩམས་ཆོས་བཅས་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་དགོས། ཧུར་ཐག་གིས་གསར་འགྱུར་དཔར་སྐྲུན་དང་། རིག་རྩལ་འཁྲབ་སྟོན་བཅས་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གནས་ཐོན་ལས་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་དགོས། ཧུར་ཐག་གིས་རིག་གནས་ཁྲོམ་རའི་གཞི་གནས་གསོ་སྐྱོང་བྱས་ནས། ནུས་ཤུགས་ཆེ་བ་དང་། ཕན་ནུས་ཡག་པའི་རིག་གནས་ཁེ་ལས་གསོ་སྐྱོང་བྱས་ནས། དེ་ལས་མང་བའི་ཕུལ་བྱུང་བརྩམས་ཆོས་ཐོན་ཐུབ་པ་དང་། རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་མི་དམངས་མང་ཚོགས་ཀྱི་བསམ་བློའི་རིག་གནས་འཚོ་བ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པོར་གཏོང་དགོས།  
        (དྲུག)སྐྱེ་ཁམས་སྲུང་སྐྱོང་ལ་དམ་འཛིན་བྱས་ནས། སྐྱེ་ཁམས་དཔལ་ཡོན་འཛུགས་སྐྲུན་གྱི་འཕེལ་རིམ་གསར་པར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་དགོས།  ང་ཚོས་ཐོག་མཐའ་བར་དུ་ཡག་པའི་སྐྱེ་ཁམས་ནི་བདེ་ཆེན་གྱི་གནས་བབ་བཟང་པོ་དང་། ཆེས་ཡག་པའི་ཐོན་ཁུངས་དང་། ཆེས་རིན་ཐང་བྲལ་བའི་རྒྱུ་ནོར་ཡིན་པ་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱས་ནས། སྐྱེ་ཁམས་དཔལ་ཡོན་འཛུགས་སྐྲུན་གྱི་འདུ་ཤེས་དང་། རྩ་དོན། དམིགས་ཡུལ་བཅས་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་དཔལ་འབྱོར་དང་། ཆབ་སྲིད། རིག་གནས། སྤྱི་ཚོགས་འཛུགས་སྐྲུན་བཅས་ཀྱི་་རིམ་སྤྱིའི་ཁྲོད་དུ་ལག་བསྟར་བྱས་ནས། བདེ་ཐང་གིས་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བ་དང་། འཁོར་སྐྱོད་འཕེལ་རྒྱས། ཐོན་ཁུངས་བསྲེ་ཚགས་ཅན་གྱི་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བར་ཤུགས་རྒྱག་ནས། མི་རིགས་ཁག་གི་མི་དམངས་ལ་ཡག་པའི་ཐོན་སྐྱེད་འཚོ་བའི་ཁོར་ཡུག་ཅིག་སྐྲུན་དགོས།  ཤུགས་ཆེས་སྐྱེ་ཁམས་ཐོན་ལས་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བ་དང་། སྐྱེ་ཁམས་འཛུགས་སྐྲུན་ཐོན་ལས་ཅན་དུ་བསྒྱུར་བ་དང་། ཐོན་ལས་འཕེལ་རྒྱས་སྐྱེ་ཁམས་ཅན་དུ་བསྒྱུར་བར་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱས་ནས། སྐྱེ་ཁམས་ཀྱི་གནས་བབ་བཟང་པོ་དེ་ཐོན་ལས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་གནས་བབ་བཟང་པོར་བསྒྱུར་དགོས། འཁོར་སྐྱོད་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་མགྱོ གས་མྱུར་དུ་བཏང་ནས། ཧུར་ཐག་གིས་ཁེ་ལས་ནང་གི་འཁོར་སྐྱོད་ལ་སྣེ་ཁྲིད་བྱས་ཏེ།  འཁོར་སྐྱོད་བཟོ་ལས་ར་བ་དང་ལྗང་མདོག་གི་བཟོ་ལས་ར་བ་འཛུགས་དགོས། ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་དྭངས་གཙང་གིས་ཐོན་སྐྱེད་བྱས་པ་དང་།  ཐོན་ཁོངས་ཀྱི་བེད་སྤྱོད་བཏང་ཚད་ཇེ་མཐོར་གཏོང་དགོས། སྐྱེ་ཁམས་འཛུགས་བསྐྲུན་དང་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོང་ལ་ཤུགས་རྒྱག་ནས། ཤུགས་ཡོངས་འདོན་ནས《ཡུན་ནན་ཞིང་ཆེན་བདེ་ཆེན་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་གྱི་གཙང་གཉིས་ཆུ་རྒྱུད་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་བདེ་འཇགས་སྲུང་སྐྱོང་དང་འཛུགས་བསྐྲུན་འཆར་གཞི》ལག་བསྟར་ཡག་པོ་བྱས་ཤིང་། ཏན་ཏིག་གིས་མཚོན་ལྡན་ཡུན་ནན་སེམས་ཀྱི་ཉི་ཟླའི་སྲུང་སྐྱོང་བྱ་སྤྱོད་དང་ནགས་ཚལ་ཅན་གྱི་བདེ་ཆེན་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་དགོས།  སྐྱེ་ཁམས་གསོན་ཉམས་ལྡན་པ་དང་སྐྱེ་ཁམས་ནུས་ཤུགས་གཙོ་བོ་ས་ཁུལ་དག་གཙོར་འཛིན་ནས། རྨོ་བསྐྱུར་རྩྭ་འདེབས་དང་ནགས་འཛུགས་ཀྱི་གྲུབ་འབྲས་སྲ་བརྟན་དུ་གཏོང་དགོས། འབྲི་ཆུ་དང་། རྨ་ཆུའི་འགྲམ་རྒྱུད།  རྫོང་ཁུལ་གྱི་རི་རྒྱུད་ཀྱི་ས་ཆུ་འཛིན་ལེན་དང་ས་ཁུལ་གཙོ་བོར་བྱེ་རྡོར་འགྱུར་བའི་སྒྲིག་བཅོས་ལས་ཀ་ཡག་པོ་བྱས་པ་དང་། ཏན་ཏིག་གིས་སྐྱེ་དངོས་སྣ་མང་ཅན་གྱི་སྲུང་སྐྱོང་ལ་ཤུགས་རྒྱག་ནས། ལྗང་མདོག་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་གསོ་སྐྱོང་བྱེད་དགོས།  ས་ཁམས་དང་གནམ་གཤིས། སྐྱེ་དངོས་གནོད་འཚེ་བཅས་ཀྱི་ཕྱོགས་བསྡོམས་སྔོན་འགོག་དང་སྒྲིག་བཅོས་མ་ལག་འཐུས་ཚང་དུ་གཏོང་དགོས། གྲོན་ཆུང་འབག་ཉུང་འཆར་གཞི་ལག་བསྟར་བྱས་ནས། ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་ནུས་ཁུངས་བསྲེ་ཚགས་དང་། ཆུ་བསྲེ་ཚགས། ས་ཆ་བསྲེ་ཚགས། ཤིང་ཆ་བསྲེ་ཚགས་དང་ཐོན་ཁུངས་ཕྱོགས་བསྡོམས་བྱས་ནས་བེད་སྤྱོད་གཏོང་བར་ཤུགས་རྒྱག་ནས་དྭངས་གཙང་ཅན་གྱི་ཐོན་ལས་འཕེལ་རྒྱས་མགྱོ གས་མྱུར་དུ་བཏང་ནས། རྣམ་གྲངས་གསར་པའི་གྲོན་ཆུང་ཚོད་དཔག་ཞིབ་བཤེར་དང་ཁོར་ཡུག་ཤུགས་རྐྱེན་ལ་དཔྱད་ཞིབ་ཤུགས་ཆེར་གཏོང་དགོས། ཧུར་ཐག་གིས་གྲོང་རྡལ་གྱི་བཙོག་ཆུ་དང་གད་སྙིགས་དོ་དམ་ལག་བསྟར་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་སྐུལ་དགོས།  སྐུལ་ལྕག་དང་གཅུན་ནུས་ནང་རྐྱེན་འཐུས་ཚང་དུ་བཏང་ནས། ཁྲིམས་འཛིན་ལྟ་སྐུལ་ཤུགས་ཆེར་བཏང་ཞིང་། ཚན་རྩལ་དང་བློ་རིག་གི་རྒྱབ་སྐྱོར་ནུས་པ་ཇེ་ཆེར་བཏང་སྟེ། རྒྱུན་སྲིང་ཅན་གྱི་འཕེལ་རྒྱས་ནུས་པ་ཇེ་ཆེར་བཏང་ནས། དྭངས་གཙང་གི་རི་ཀླུང་དག་གཏན་དུ་བུ་རབས་ཚ་རྒྱུད་རྣམས་ལ་སྤྲོད་དགོས།
     (བསོད་ནམས་དང་གཡང་མཚོ།ཚུལ་ཁྲིམས།ལྷ་མཚོ་བཅས་ཀྱིས་བསྒྱུར། )